Kamp Amersfoort speelde grotere rol bij vernietiging Joden dan gedacht

Kamp Amersfoort speelde een grotere rol bij de Holocaust dan tot nu toe werd gedacht. Zo vonden via het doorgangskamp bij Leusden, aan de zuidkant van Amersfoort, wel degelijk directe deportaties plaats naar concentratiekampen in het oosten.

Dat blijkt uit het boek Het vergeten verhaal van de Joodse gevangenen van Kamp Amersfoort van onderzoeker Amanda Kluveld (Universiteit Maastricht) waarover dagblad Trouw schrijft.

"Dit onderzoek zet Kamp Amersfoort in een heel ander licht", zegt Floris van Dijk in de krant. Van Dijk is hoofd onderzoek bij Nationaal Monument Kamp Amersfoort.

Deportaties

Kamp Amersfoort staat sinds de Tweede Wereldoorlog bekend als een doorgangskamp voor dwangarbeiders, en als locatie waar verzetsmensen zaten. Maar niet als kamp waarin Joden werden verzameld en waar vandaan ze direct werden gedeporteerd. Uit het onderzoek van historica Kluveld blijkt nu dat dat beeld moet worden bijgesteld en dat het kamp ten onrechte ontbreekt op de lijst met nazikampen die in de oorlog een grote rol hadden bij de vernietiging van Joden.

Het kamp was zelfs tien maanden vóór de opening van Kamp Westerbork al een verzamelplaats voor Joden. Groepen Joodse Nederlanders werden vanuit Amersfoort op transport gezet naar vernietigingskamp Auschwitz en naar strafkamp Mauthausen, waar ze zijn vermoord.

Ook werden Joden gruwelijk behandeld in het kamp zelf. Zo blijken er in Kamp Amersfoort 82 Joden te zijn vermoord. Een van hen was een baby.

"Wat met de Joden in Kamp Amersfoort gebeurde, past niet in het relatief cleane beeld dat er is van de Jodenvervolging in Nederland", zegt Kluveld tegen Trouw. "Er werden potloden in hun ogen gestoken, baarden in brand gestoken, Joden werden in beerputten gegooid, doodgeslagen."

Begin van het einde

Op basis van nieuwe documenten en verklaringen die na de Tweede Wereldoorlog werden afgelegd concludeert Kluveld bovendien dat niet-Joden in het kamp tegen hun Joodse medegevangenen werden opgezet. "Tegen Jodenhelpers werd gezegd: je bent hier binnen drie maanden antisemiet."

Kluveld: "Wat we uit dit onderzoek leren is dat Kamp Amersfoort voor heel veel Joodse gevangenen het begin van het einde was." De historica hoopt dat haar onderzoek bijdraagt aan de erkenning voor het leed in kamp Amersfoort tijdens de Tweede Wereldoorlog.

"Dat het erg was, konden we wel vermoeden", reageert Van Dijk in de krant. "Maar dat het zo erg was, is echt schokkend."