Populaire Chinese 'marktplaats voor namaak' PandaBuy in de problemen

• Merijn Metsemakers

  redacteur Online

PandaBuy, een Chinese online marktplaats voor namaakspullen, zit in de problemen. De Chinese politie is een onderzoek gestart nadat merkeigenaren een rechtszaak hadden aangespannen tegen het bedrijf. Enkele dagen daarvoor lekten gegevens uit van ruim 1,3 miljoen klanten na een cyberaanval.

De site van PandaBuy is nog in de lucht, maar veel functies werken niet meer. Op het PandaBuy-kanaal op de chatplatforms Discord en Reddit bevestigt het bedrijf dat dit komt door een politieonderzoek. Klanten reageren ongerust en vrezen dat bestelde namaak Nikes of Airpods niet meer worden bezorgd.

De merkeigenaren worden vertegenwoordigd door advocatenkantoor Rouse. Welke merken het zijn, is niet bekend. Volgens Rouse heeft de Chinese politie loodsen en het hoofdkantoor in Hangzou doorzocht. Ook een netwerk van handelaren verbonden aan de website ligt onder de loep, aldus Rouse.

"Het is voor zover bekend de eerste keer dat een Chinese online marktplaats op deze schaal wordt aangepakt", zegt transporteconoom Roel Gevaers. "PandaBuy is een bekende speler." Advocatenkantoor Rouse noemt PandaBuy een "gigantisch imperium".

Hoeveel gebruikers Pandabuy precies heeft, is onduidelijk. In Europa is de app al meer dan een miljoen keer gedownload. React, een Nederlandse organisatie die zonder winstoogmerk wereldwijd optreed tegen merkvervalsing, ziet dat het platform vooral bij jongeren populair is die er neppe merkkleding kopen.

Dat komt volgens React door marketingcampagnes op sociale media en de eenvoud waarmee spullen kunnen worden besteld. "Voor de komst van deze websites werden namaakgoederen voornamelijk in grotere zendingen verscheept vanuit China. Vervolgens verkochten tussenhandelaren de spullen weer door. Die stap wordt nu overgeslagen. Met een paar clicks kun je zonder moeite een paar schoenen bestellen", aldus een woordvoerder.

NOS Stories sprak ook met jongeren die bekend zijn met PandaBuy. Veel maken er gebruik van:

De helft van de jongeren in Nederland weet niet dat het kopen van namaakspullen illegaal is, zegt de douane. Er zijn ook klanten van PandaBuy die op de hoogte zijn van de risico's en tips uitwisselen om de douane te omzeilen.

Dat gebeurt vooral op TikTok, ziet Gevaers. "Ze spelen in op de verschillende waardes die landen hanteren als grens voor het controleren van pakketjes. Die waarde wordt uitgedrukt in geld maar ook in gewicht. Als de waarde van een pakje laag is, controleert de douane het minder snel. Hier spelen klanten op in door een bestelling bijvoorbeeld op te delen in kleinere pakjes."

Gevaers pleit daarom voor één Europese standaard waarvan niemand de exacte gegevens kent. "Maar dat zie ik niet zo snel gebeuren in de Europese Unie."

Ondanks trucs om controles te omzeilen, bestaat de kans dat klanten toch worden ontmaskerd. Eerder deze maand belandden de gegevens van ruim 1,3 miljoen klanten van PandaBuy op straat na een cyberaanval. Maar volgens Bailey focussen de autoriteiten zich niet op de kopers, maar op de grote handelaren. "Dat zijn onze voornaamste doelwitten."

De omvang van de wereldwijde markt in nepspullen is lastig in te schatten. Cijfers variëren van honderden miljarden euro's tot ruim een biljoen per jaar. Buiten kijf staat dat veruit het grootste deel van die spullen uit China komt, volgens de Verenigde Staten 80 procent.

De Nederlandse douane ziet de laatste jaren een flinke toename in het aantal onderschepte namaakartikelen. Afgelopen jaar ging het om 1,6 miljoen producten, bijna twee keer zoveel als in 2020.

Of het aanpakken van sites als PandaBuy impact heeft op de namaakindustrie, betwijfelt Gevaes. "Ik heb geleerd dat zo snel als het een wordt afgeschaft, het ander weer opduikt. Het enige typerende is dat de inval nu in China plaatsvindt. Dat zou nog wel een afschrikkende werking kunnen hebben. Maar ik zie niet dat de Chinese overheid structureel streng optreedt tegen dit soort bedrijven."