Eerste proeverij kweekvlees in Nederland: 'Het is een doodgewoon worstje'
De zenuwen zijn tastbaar op het kantoor bij de Leidse start-up Meatable. Voor het eerst mogen er - op eigen grond - mensen proeven van het product waar ze al jaren mee bezig zijn. Want vandaag eten de eerste mensen binnen de Europese Unie een kweekvarkensworstje.
In kleine kring, want de vergunning is er alleen voor proeverijen. Dat betekent een beperkt aantal mensen, die allemaal een document ondertekenen waarin staat dat het proeven vrijwillig is en op eigen risico. Interesse is er genoeg: nationale en internationale pers zijn op het evenement afgekomen.
Hoe smaakt het? NOS-verslaggever Jeroen Gortworst - what's in a name - en chefkok Ron Blaauw mochten proeven:
Het is al een hele tijd 'een grote belofte': kweekvlees. Een echt stukje vlees waar geen dier voor is gestorven en waarvoor veel minder water en land nodig is dan bij de reguliere veehouderij. Maar vooruitgang gaat langzaam.
Ruim tien jaar geleden werd de eerste in het lab gekweekte hamburger gepresenteerd. Vandaag mochten de eerste mensen binnen de Europese Unie dus een kweekvarkensworstje proeven. Op kleine schaal, want de commerciële verkoop laat nog op zich wachten. Het duurt naar verwachting nog wel tien jaar voor het overal in de supermarkt ligt.
Heel normaal worstje
Het is een bijzondere dag voor het bedrijf, al wil oprichter Krijn de Nood vooral benadrukken dat dit - als het aan hem ligt - zo snel mogelijk doodgewoon is. De proevers moeten niet iets bijzonders verwachten. "Het is een heel normaal worstje. Het ziet eruit, smaakt, ruikt, als normale varkensworst", aldus De Nood.
Waar ze de verwachtingen over de smaak van hun product klein willen houden, kan het qua ambities niet groot genoeg. Met de verkoop van hun kweekvlees hopen ze in 2040 zeker 130 miljoen ton broeikasgasuitstoot, 300 miljard liter water en 14 miljoen dierenlevens te hebben bespaard.
Maar dan moet het wel op grote schaal geproduceerd worden en betaalbaar zijn, en zo ver is het nog niet. Het maken van kweekvlees is nog steeds erg duur. Niet meer zo duur als die eerste hamburger in 2013: daar zat voor bijna 250.000 euro aan research, materiaal en productiekosten in.
Intussen is de prijs al flink gezakt, volgens een recente studie zou het moeten kunnen voor zo'n zestig euro per kilo. Wat de proefworstjes van vandaag precies kosten, kan het bedrijf niet zeggen, "maar het is niet een prijs die veel mensen ervoor zouden willen betalen."
Waarom het zo duur blijft? "Op dit moment produceren we nog niet op grote schaal, waardoor de kosten voor de apparatuur en de voedingstoffen niet in verhouding staan tot wat we eruit kunnen krijgen. De efficiëntie van het proces moet nog flink omhoog", zegt medeoprichter Daan Luining. Bij de start-up werken ze op dit moment nog met reactoren van enkele tientallen liters, om commercieel interessante hoeveelheden te produceren zijn reactoren nodig van minstens 500 liter.
Ook is er voor het productieproces nog steeds veel energie nodig, waardoor het ook nog niet zo klimaatvriendelijk is als het zou kunnen zijn. En de Europese toestemming laat dus op zich wachten.
In Singapore, Israël en de VS is kweekvlees al wel voor consumenten te koop. In Europa moet de Europese voedsel- en warenautoriteit EFSA toestemming geven. Omdat het een compleet nieuwe manier van voedsel produceren betreft, een novel food, gaat daar veel tijd overheen.
Verbod in Italië
Om het nieuwe voedsel toe te laten op de Europese markt is toestemming van alle lidstaten voor nodig. Of alle landen die zullen geven is nog maar de vraag. De weerstand tegen kweekvlees neemt toe.
Italië besloot vorig jaar kweekvlees te verbieden, nog voordat het op de markt kwam. Ook in andere landen neemt het verzet tegen kweekvlees, vooral vanuit agrarische hoek, maar ook vanuit rechts-populistische kring, toe.
Maken ze zich daar zorgen om? "Niet extreem veel zorgen", zegt Luining. Volgens hem hoeft de traditionele landbouwsector zich geen zorgen te maken. "Dit zal gewoon vlees niet helemaal gaan vervangen. De vleesconsumptie neemt zo ontzettend snel toe. We willen vooral zorgen voor een alternatief." In de afgelopen vijftig jaar is de vleesproductie meer dan verdrievoudigd.
Ze zijn daar dus nog niet, toch was de proeverij volgens De Nood een grote stap vooruit, vooral voor de acceptatie. "Kweekvlees was lang toch een soort sciencefiction, pas als je het mag gaan proeven wordt het echt."
