Voorbereiding is bij toerskiën cruciaal, maar er blijft altijd 'een restrisico'

Toerskiën wordt steeds populairder, maar is niet zonder gevaar. Vandaag kwamen drie Nederlanders om door een lawine. Toch zijn de risico's aanvaardbaar, zeggen doorgewinterde toerskiërs, als je je goed voorbereidt en het juiste materieel en goede begeleiding hebt. Maar zelfs dan is een ongeluk zoals vandaag niet uitgesloten.

Een gevoel van totale vrijheid geeft het, zegt Arjen de Graaf van de Nederlandse Ski Vereniging. Zelf heeft hij ook wel aan toerskiën gedaan, en hij begrijpt volkomen wat het zo geliefd maakt. "Je bent lekker bezig buiten in de natuur. Het is een vorm van wintersport waarbij je geen gebruik maakt van skiliften. Dus je doet het ook vrijwel niet in een normaal skigebied. Je bindt stijgvellen onder je ski's en dan loop je in de vrije natuur naar boven en je daalt ook door de ongerepte sneeuw weer af. Het is heel erg in opkomst."

Met steeds meer mensen in de bergen is de kans op ongelukken ook groter, zou je zeggen. Maar dat is niet zo. Gemiddeld is er geen toename te zien. Er vallen zo'n 100 lawinedoden per jaar in het Alpengebied, maar het verschilt per jaar sterk. Dat komt vooral, denkt De Graaf, doordat de winterse omstandigheden in de bergen ieder jaar anders zijn.

Op helikopterbeelden is de lawine van vanochtend te zien:

Hoe groot het risico op een lawineongeval is, hangt volgens hem vooral af van de voorbereiding. Door de omstandigheden, het terrein en het niveau van de wintersporter en nog meer factoren goed in te schatten, is dat risico te beperken. "Dat bekijk je de avond tevoren, op de ochtend van de tocht en dan ook nog een keer op de berg. Als je dat doet, blijft alleen restrisico over. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat als je het op die manier doet, het even veilig is als autorijden. Maar als het niet doet, kun je het vergelijken met een expeditie in de Himalaya."

De veiligheid krijgt steeds meer aandacht, merkt De Graaf. Veel mensen huren een berggids in die de risico's kan inschatten. "Die heeft ook altijd voor de groep de juiste materialen bij zich. Dat is cruciaal." Als je buiten de piste gaat moet er in ieder geval een lawinepieper, een schep en een sonde (een lange stok om slachtoffers onder de sneeuw te lokaliseren) mee. Liefst natuurlijk ook nog een airbag, die ervoor zorgt dat de kans kleiner is dat je bedolven raakt.

Ook berggids Jelle Staleman, die talloze toerski-tochten heeft georganiseerd, ziet steeds meer bewustwording bij toerskiërs. "Maar ik verbaas me erover dat er nog altijd een groep mensen is die de bergen ingaat zonder begeleiding en goede voorbereiding. Vaak jonge gasten, studenten die goed hebben leren skiën, ook een beetje links-rechts buiten de piste. Die gaan dan op eigen houtje toerskiën en denken dat het wel zal meevallen."

Zonder rijbewijs op de A2

Hij benadrukt dat het inschatten van de risico's heel complex is. "Het heeft te maken met de steilheid, de wind, de temperatuur en hoe de verschillende sneeuwlagen zich met elkaar verbinden en nog veel meer factoren. Ik ben acht jaar bezig geweest om de internationaal erkende opleiding tot berg- en skigids te voltooien, om als berggids op een veilige manier te kunnen toerskiën. Wie zonder begeleiding en kennis van zaken toch gaat toerskiën, is als iemand die zonder rijbewijs in Nederland de A2 op rijdt. Die wordt voor gek verklaard. Maar voor toerskiën heb je geen diploma nodig."

Tragisch is dat de groep waarvan drie Nederlanders zijn omgekomen zich waarschijnlijk juist wel goed had voorbereid en vier berggidsen mee had genomen. "Wat hier is gebeurd, valt waarschijnlijk onder het restrisico", zegt de gids.

Hij benadrukt dat het percentage lawineongelukken onder toerskiërs klein is. "Ieder jaar gaan er honderdduizenden mensen toerskiën. Alleen al in de Alpen zijn er meer dan duizenden skihutten en daar gaan hele groepen tegelijk naartoe. Gelukkig gaat het bijna altijd goed."