Een jaar BBB in de provincies: welk beleid heeft de partij weten te veranderen?
Vandaag is het precies een jaar geleden dat de BoerBurgerBeweging een grote overwinning behaalde bij de Provinciale Statenverkiezingen. De BBB werd in tien provincies de grootste partij, soms met grote overmacht. In Noord- en Zuid-Holland deelde de partij de eerste plaats met de VVD. Uiteindelijk belandde BBB in tien provincies in het college van Gedeputeerde Staten, alleen in Utrecht en Noord-Brabant viel BBB buiten de boot.
Dat roept de vraag op welk verschil BBB weet te maken. Is het beleid radicaal veranderd? Zo ja, op welk gebied? Zo nee, waarom niet? Een inventarisatie na het eerste BBB-jaar.
Net begonnen
Een eerste voorzichtige conclusie is dat het echte bestuurswerk pas diep in het najaar is begonnen. Omdat veel gedeputeerden nieuw en onervaren waren, was relatief veel tijd nodig om in te werken.
In Flevoland viel meteen een slachtoffer, want daar werd snel duidelijk dat BBB-gedeputeerde Jurie van den Berg ongeschikt was voor de job: hij miste dossierkennis, had geen affiniteit met zijn onderwerpen en communiceerde slecht met collega's en ambtenaren. In september meldde hij zich ziek, in oktober nam hij ontslag, net na de deadline die hem de komende twee jaar wachtgeld oplevert. Vooralsnog wordt hij niet vervangen.
Boeren en wolven
Dan het beleid. Dat begint langzaam maar zeker vorm te krijgen. In Groningen lukte het BBB al snel om het regionale vliegveld te helpen: Groningen Airport Eelde krijgt dankzij BBB in tien jaar tijd 22 miljoen euro steun.
Maar in verschillende provincies lijkt BBB soms in een politieke spagaat te belanden. De beloftes aan de kiezer zijn nog niet zo eenvoudig om te zetten in nieuw beleid, omdat de provincie gebonden is aan verdragen, wetgeving en oudere afspraken, bijvoorbeeld over stikstof, natuurbeleid en duurzaamheid. De belofte om de inmiddels ondergelopen Zeeuwse Hedwigepolder weer in te polderen bleek bijvoorbeeld al snel onhaalbaar.
Het is in de meeste provincies goed te merken dat de BoerBurgerBeweging vooral de belangen van de landbouw wil dienen. In Gelderland was dat meteen al zichtbaar in de pogingen om de wolf terug te dringen. Omdat boeren veel last hebben van wolven die hun schapen en geiten doodbijten, wil de provincie een maximum aantal wolven. Maar dat gaat niet zomaar, omdat de wolf volgens EU-regels een strikt beschermde diersoort is. Gelderland werkt nu aan een regeling om op zogenoemde probleemwolven te jagen.
Boeren onteigenen voor natuur
De opstelling van BBB in Zuid-Holland in een ander dossier schept verwarring: de fractie is fel tegen suggesties om boeren verplicht uit te kopen als hun grond noodzakelijk is voor woningbouw, maar heeft wel ingestemd met een voorstel om dat in uiterste instantie toe te staan voor de aanleg van natuurgebieden. Boerenorganisatie LTO voelde zich in de maling genomen. BBB verdedigde zich door te wijzen op de zeer ruimhartige schadeloosstelling die boeren kunnen krijgen.
In Limburg valt het omroep L1 op dat BBB wel heel innig samenwerkt met boerenorganisatie LLTB. Bij werkbezoeken van de BBB is de LLTB ook regelmatig aanwezig. Gedeputeerde Léon Faassen was tot 2022 voorzitter van de LLTB.
Hoewel Limburg de eerste provincie was waar de coalitie rondkwam, moet ook hier het echte beleid nog van de grond komen.
Trekkers bij het provinciehuis
Ook in Flevoland wordt veel door de boerenbril bekeken. Of het nu gaat om het Programma Landelijk Gebied (over natuur, klimaat en waterkwaliteit), subsidies voor duurzame landbouw, de toekomst van landbouwgronden of de tegemoetkoming voor hoge energiekosten, het wordt voornamelijk beoordeeld met de belangen van de boeren in het achterhoofd, ziet Omroep Flevoland.
Tientallen boeren in Drenthe verzamelden zich vorige maand twee keer met hun trekkers bij het provinciehuis om te protesteren tegen het landbouwbeleid. Ze willen dat de Drentse bestuurders druk uitoefenen op het kabinet om regelgeving van de EU ongedaan te maken.
In Utrecht, waar BBB niet in het college zit, wordt wel geprobeerd meer naar de boeren te luisteren. Statenleden gaan er vaker op uit, merkt RTV Utrecht op.
Windmolens, zonnevelden, kernenergie
De BBB-invloed is waarschijnlijk het sterkst merkbaar op het terrein van de energietransitie. De BoerBurgerBeweging verzette zich tegen het gebruik van landbouwgrond voor velden met zonnepanelen. Dat was in Overijssel en Gelderland in ieder geval een stellig voornemen van de colleges, maar is inmiddels landelijk beleid geworden. Beide provincies willen onder invloed van BBB ook een verkenning naar de kansen voor kernenergie, net als Groningen.
Beleidsverandering op het gebied van windmolens blijkt lastiger, omdat er bindende afspraken uit het verleden liggen. Een Gelderse gedeputeerde heeft al eens verzucht: "Ik wil geen windmolens, maar ik kan niet anders." Buurprovincie Overijssel moet, of het wil of niet, komende jaren negentig nieuwe windmolens plaatsen en dat is een lastige boodschap naar een deel van de kiezers.
Wat wel lukte: de windmolens moeten voortaan meer geclusterd worden. Maar daarover zijn de gemeenten weer ontstemd: zij spreken van een 'molendictaat'.
