Fel Kamerdebat over nieuwe onderzeeboten, ook al valt besluit pas vrijdag

Uitstel van het besluit over de bouw van vier nieuwe onderzeeërs heeft als risico dat Nederland in de toekomst zonder onderzeeërs komt te zitten. Die waarschuwing gaven Defensiestaatssecretaris Van der Maat en minister van Economische Zaken Adriaansens in een Kamerdebat over de miljardenorder.

Verder verzekerden zij de Tweede Kamer ervan dat bij de keuze van een van de drie bouwers het belang van de Nederlandse defensie-industrie een grote rol speelt.

Het debat was aangevraagd door fractievoorzitter Chris Stoffer van de SGP. Hij deed dit omdat via mediaberichten bekend werd dat het kabinet de order wil geven aan het Franse staatsbedrijf Naval, en niet aan de Nederlands/Zweedse combinatie Saab Damen.

Het kabinetsbesluit valt formeel pas in de ministerraad van aanstaande vrijdag, maar Stoffer heeft er geen vertrouwen meer in. Hij vindt dat de opdracht naar het in Zeeland gevestigde Damen moet, en dat een nieuw kabinet het besluit moet nemen.

BBB, PVV, JA21, FvD en SP sluiten zich daarbij aan. "Nederland had gewoon de order meteen bij een Nederlands bedrijf moeten plaatsen", zei Stoffer.

Andere partijen ergeren zich juist aan de opstelling van de SGP. "Ik had ook liever gehad dat er een Nederlandse werf was aangewezen, maar betrouwbaar bestuur betekent dat we de afgesproken procedure moeten volgen", zei CDA-Kamerlid Derk Boswijk.

Die procedure van aanbesteding aan drie werven heeft een Kamermeerderheid zelf vastgesteld. En ook heeft de Kamer ermee ingestemd dat het demissionaire kabinet de keuze uit deze drie mag maken.

Grote Stoffershow

GL-PvdA wil het kabinetsbesluit afwachten en verwijt SGP-leider Stoffer dat hij "preekt voor eigen parochie" omdat de SGP een grote achterban heeft in Zeeland, waar Damen is gevestigd. "Het is de grote Stoffershow", spotte Ruben Brekelmans van de VVD. Stoffer wilde dat hij dat terugnam, maar Brekelmans herhaalde het juist nog een keer.

Een Kamermeerderheid wacht liever het kabinetsbesluit af.

In hun beantwoording van de vragen uit de Kamer lieten de twee bewindspersonen zich er niet toe verleiden te verklappen welke werf de order krijgt. Dat wordt echt pas vrijdagmiddag bekend gemaakt, bij de Onderzeedienst in Den Helder.

Militaire geheimhouding

Daarna krijgt de Tweede Kamer technische uitleg van defensie-experts, voor zover het niet onder de militaire geheimhouding valt. En daarna komt er opnieuw een Kamerdebat, waarbij de fracties zich voor of tegen de keuze van het kabinet kunnen uitspreken.

Daarbij zullen ook de vele vragen uit de Kamer over het lobbyproces rond deze order weer aan bod komen. Al verzekerde Van der Maat de Kamer: "Lobby heeft geen effect gehad op de keuze." Uiteindelijk moet voor juli het contract worden getekend, want dan verlopen de offertes, zei Van der Maat.