Amsterdam blijft worstelen met explosies: 'Moeilijk dit halt toe te roepen'

Amsterdam blijft worstelen met het grote aantal explosies, maakte de driehoek (burgemeester, politie, justitie) vandaag bekend. Vorig jaar waren er 197 explosies in Amsterdam, bijna het dubbele van een jaar eerder, en ook dit jaar blijven die een probleem voor de stad.

Vooral over het grote aantal jonge daders maakt hoofdofficier van Justitie René de Beukelaer zich zorgen. Van de 44 verdachten die in 2022 en 2023 voor de rechter stonden voor explosies, waren er 31 jonger dan 23 jaar. 17 van hen waren minderjarig.

De Beukelaer: "Het blijft moeilijk dit een halt toe te roepen. Jongeren blijken bereid om tegen een relatief geringe vergoeding van een paar honderd euro zo'n explosief neer te leggen. Zij overzien de gevolgen van hun daden niet vaak."

Nieuw fenomeen

Politiecommissaris Frank Paauw onderschrijft dit. Hij spreekt van "een nieuw fenomeen waar we nog niet van af zijn." De politie en het Openbaar Ministerie hebben een groep opgericht die zich dagelijks bezighoudt met de explosies, maar het lukt nog niet ze te voorkomen.

Vorige week waren er nog vier explosies bij woningen in de stadsdelen Noord, Zuidoost en Oost. Drie hielden mogelijk verband met de moord op rapper Bigidagoe, waarvan de vermoedelijke schutter vorige week werd opgepakt op luchthaven Charles de Gaulle. Inmiddels zijn ook mensen opgepakt die mogelijk verantwoordelijk zijn voor die explosies, meldt burgemeester Halsema aan de NOS.

De meeste strafzaken tegen veroorzakers van de explosies in Amsterdam van het afgelopen jaar zijn nog niet afgerond. In tien gevallen is wel al een straf opgelegd. Een man die verantwoordelijk was voor twee explosies in korte tijd kreeg zes jaar gevangenisstraf. Halsema: "Het moet voor de jongeren die betrokken zijn zichtbaar zijn dat we handelen en dat ze goede kans maken om lang de bak in te gaan."

Dwangsom voor ouders

De toename van het aantal explosies is een landelijk probleem: vorig jaar waren er meer dan 600 explosies in heel het land.

Burgemeester Ap Reinders van de gemeente Stichtse Vecht opperde vorige week in de Volkskrant om ouders te beboeten als ze niets tegen wangedrag van hun kinderen doen. Halsema ziet weinig in dit soort dwangmaatregelen.

"Er zijn in andere gemeentes pogingen gedaan om ouders via het strafrecht te dwingen. Die gemeentes zijn teruggefloten en ik denk ook niet dat dat werkt: soms zijn ouders onwetend, soms zijn ouders onvermogend om het gedrag van jongeren te corrigeren." Volgens Halsema hebben de ouders "eerder hulp nodig dan dat bestraffing zal helpen".

Zij ziet meer in een systeem waarbij ouders op een andere manier worden betrokken. "Bijvoorbeeld bij onze buurtrechtbank in Amsterdam-Zuidoost waar aandacht is voor de schuldenproblematiek van ouders." Die problematiek speelt volgens haar vaak op de achtergrond mee. "Daardoor kunnen ouders wegkijken en kunnen jongeren gemotiveerd zijn om geld te gaan verdienen op een criminele manier."

Terwijl het aantal explosies en steekincidenten in de hoofdstad fors is toegenomen, is het aantal schietpartijen juist gedaald, meldt politiecommissaris Paauw. Volgens hangt dat met elkaar samen. Hij zegt dat er meer zicht is gekomen op de motieven van de daders. Het gaat niet alleen om conflicten in de drugscriminaliteit, maar ook om zakelijke conflicten, conflicten in de relationele sfeer of zelfs burenruzies.

Halsema benadrukt dat de groep jongeren die de explosieven plaatsen klein is. "Laat ik beginnen met zeggen dat het met de meeste jongeren heel goed gaat. Dit is een kleine groep die jonger wordt, gewelddadiger wordt en die soms geronseld wordt." Een paar honderd euro beloning is voor hen veel geld, zegt Halsema: "Hier zit een crimineel verdienmodel achter waar het moeilijk mee concurreren is."