Von der Leyen wil tweede termijn als voorzitter Europese Commissie
Het hoge woord is eruit: Ursula von der Leyen wil na de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni graag weer voorzitter van de Europese Commissie worden. Dat heeft ze bekendgemaakt op een congres van haar christendemocratische partij de CDU in Berlijn.
Hoewel vrijwel iedereen in Brussel ervan uitging dat ze op zou gaan voor een volgende ronde, bleef VDL, zoals Von der Leyen in Brussel wordt aangeduid, lang onduidelijk over haar ambitie. De kans lijkt groot dat ze die kan verwezenlijken. Vorige keer had ze naar eigen zeggen intuïtief 'ja' gezegd tegen de baan, nu is dat anders. "Het is een bewuste en weloverwogen keuze." Ze heeft steeds meer gemerkt wat de Europese Unie allemaal voor zijn inwoners kan betekenen, zo motiveert ze haar kandidatuur.
In de peilingen voor de verkiezingen van het parlement gaat haar christendemocratische fractie aan kop. De Duitse moet na die verkiezingen door de regeringsleiders worden voorgedragen om opnieuw de Europese Commissie te gaan leiden. Het EP moet die benoeming steunen.
Von der Leyen kreeg de afgelopen jaren zowel veel lof als kritiek voor haar optreden. Wel zijn vriend en vijand het erover eens dat ze de Europese Unie een gezicht gegeven heeft. Ze staat bekend als een maniakaal harde werker, die datzelfde van haar omgeving eist. Om zo efficiënt mogelijk met haar tijd om te gaan slaapt ze door de week op haar werk, in een klein appartement op de dertiende verdieping van het "Berlaymont", het gebouw van de Europese Commissie.
Geopolitieke commissie
Bij haar aantreden zei ze een "geopolitieke commissie" te willen aanvoeren. Dat is in ieder geval gelukt. Geholpen door tal van crises, waaronder de coronapandemie, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis die daaruit volgde, trok de Europese Commissie het initiatief meer en meer naar zich toe.
Zo ging de Commissie gezamenlijk coronavaccins aankopen en kwam er het "coronaherstelfonds", bedoeld om de 27 lidstaten te helpen de economische gevolgen van de pandemie op te vangen. Het is een pot met gemeenschappelijk gemaakte schulden, waarvoor de EU voor het eerst honderden miljarden euro's leende op de kapitaalmarkt.
Toen Rusland in 2022 buurland Oekraïne binnentrok, reageerde de EU in razend tempo. Binnen een week kregen miljoenen Oekraïners het recht om jarenlang in de EU te wonen en te werken en de sanctiepakketten tegen Moskou volgden elkaar snel op. Wapens die de EU-landen aan Oekraïne leveren, kunnen ze vergoed krijgen uit het Europese "vredesfonds".
Te veel op eigen houtje
Haar critici vinden dat VDL wel heel ver voor de troepen uit loopt en ook te veel op eigen houtje opereert. Zo kwam ze onder vuur te liggen voor haar reis naar Israël, vlak na de terroristische aanval door Hamas. Op X liet ze toen weten "dat Israël op de onvoorwaardelijke steun van de EU kan rekenen", zonder daarbij aandacht te besteden aan het lot van de Palestijnen in Gaza.
Onder Von der Leyens leiding zette de Europese Commissie de afgelopen jaren grote stappen richting Europese klimaatneutraliteit in 2050, zoals opgeschreven in de "Green Deal". Té grote stappen, vindt een deel van de boeren.
Vorig jaar werd in Nederland de BBB bij de provinciale verkiezingen in één klap de grootste partij. Dat werd ook opgemerkt in Brussel. Vooral Von der Leyens eigen christendemocratische fractie maande haar haar vergroeningstempo te matigen, uit angst voor verlies van de boerenstem.
Dialoog met boeren
In september reikte ze de landbouwsector de hand. In haar jaarlijkse "troonrede" sprak ze haar waardering uit voor de Europese boeren. "Ik wil hen bedanken voor het feit dat ze erin slagen ons dagelijks van voedsel te voorzien", zei ze. Ook kondigde ze een dialoog met de landbouwsector aan. Die begon eind januari, midden in een periode van boerenprotesten.
Nu VDL heeft laten weten dat ze de Europese Commissie nog vijf jaar wil aanvoeren, moeten de Europese christendemocraten haar kandidatuur in maart officieel overnemen.
Turbulente tijden
De verkiezingen voor het Europees Parlement zijn begin juni. Daarna buigen de regeringsleiders zich over de vraag wie de Europese Commissie moet gaan aanvoeren. VDL gooit hoge ogen, onder meer door het argument dat stabiliteit belangrijk is in turbulente tijden met een oorlog op het Europese continent.
Als VDL wordt voorgedragen, moet vervolgens een meerderheid van het Europees Parlement in juli daarmee instemmen. Dat kan spannend worden. Volgens recente peilingen voor de verkiezingen van het EP gaan de radicaal-rechtse partijen flink winnen.
Zij vinden de Duitse christendemocrate te progressief. Of Von der Leyen inderdaad aan haar tweede ronde kan beginnen, is dus nog niet helemaal een uitgemaakte zaak.
