Taiwan naar stembus voor nieuwe president en parlement

• 

  Sjoerd den Daas

  correspondent China

De stembureaus zijn open in Taiwan voor verkiezingen die de toon zullen zetten voor de relatie tussen China en Taiwan. Krijgt de China-kritische DPP een derde termijn, of kiest Taiwan met de Kuomintang toch weer voor toenadering tot China?

De belangrijkste kanshebbers voor het presidentschap zijn William Lai van de Democratische Progressieve Partij (DPP), de huidige regeringspartij en Hou Yu-yi van de Kuomintang. In de straatjes van Penghu hangen ze recht tegenover elkaar, op grote verkiezingsborden.

De Penghu's, ook wel de Pescadoren genoemd, liggen midden in de Straat van Taiwan. Dichter bij Taiwan dan bij China, maar toch: China is nooit ver weg. "We komen ze vaak tegen", zegt een van de vele vissers op de ochtendveiling, terwijl hij de vis overlaadt aan wal. "Ze vissen onze wateren leeg." Vandaag kiezen de Taiwanezen, naast een nieuwe president, een nieuw parlement.

Daarin gaat het veel over binnenlandse thema's. "Er moet iets gebeuren op de huizenmarkt. Woningen zijn onbetaalbaar", deelt Ziyi haar frustraties. Ze is taxichauffeur op het hoofdeiland van Penghu. "Ik hecht vooral veel waarde aan gezondheidszorg en vervoer", zegt een kastanjeverkoopster op de grootste markt van het eiland.

"Het weer is in het land is goed, ik heb mijn stem net uitgebracht", deelt Tsai Ing-wen, de huidige president, op socialmedia-app Line. "Ik hoop dat iedereen zijn stem zal gebruiken om de toekomst van het land te bepalen." Er staat veel op het spel. Naast de binnenlandse thema's, de economie bijvoorbeeld, speelt de relatie met China: het heetste hangijzer.

Chinese intimidatie

Bij de verkiezingen van 2020 speelden de ontwikkelingen in Hongkong een grote rol. De grootschalige protesten tegen een omstreden uitleveringsverdrag met China en de daaropvolgende kruistocht van Peking tegen vrijheden hield de Taiwanezen nog maar eens een spiegel voor: dit is hoe het China van partijbaas Xi Jinping te werk gaat.

"Wegwezen moeten ze, en nooit meer terugkomen", zegt een van de pensionado's op het eiland, gevraagd naar de impact van de Chinese intimidatie. Afgelopen jaar voerde China de druk op Taiwan verder op, het stuurde een recordaantal gevechtsvliegtuigen naar de Straat van Taiwan. De afgelopen weken hield China zich op dat vlak weer even gedeisd. Wel stuurde het meerdere ballonnen.

"Voor de toeristische sector is het beter als beide kanten van de straat met elkaar praten", zegt zijn kameraad. "Op die manier zijn er meer kansen om geld te verdienen." Het is de belangrijkste keuze die voor ligt: de onafhankelijke koers van de DPP voortzetten, of kiezen voor oppositiepartij KMT. Die partij pleit weliswaar niet voor 'hereniging' met China, maar staat wel voor nauwere banden met de Volksrepubliek.

Druk op Taiwanezen

In de aanloop naar de verkiezingen heeft Peking de druk op de Taiwanezen opgevoerd om de 'juiste keuze' te maken. Vooral traditionele DPP-bolwerken moesten het daarbij ontgelden. Met economische sancties tegen onder meer fruitboeren hoopt China de achterban van DPP op andere gedachten brengen, al is die weinig onder de indruk.

"De prijzen in China liggen hoger dan in Japan", zegt Cheng, wiens mango's China niet meer inkomen. Net als veel boeren in de regio richt hij zich nu vooral op Zuid-Korea en Japan. "De eisen daar zijn streng, de prijs ligt iets lager. Maar ik heb liever een stabiele partner en een lagere prijs, dan dat ik zakendoe met een dictatuur waar de prijzen hoger liggen. Je weet nooit wanneer ze je spullen niet meer willen."

In de straten op Penghu hangen ook grote posters van multimiljardair Terry Gou, de oprichter van iPhonemaker Foxconn. Hij had zich kandidaat gesteld voor de presidentsverkiezingen in Taiwan, maar verdween van het toneel nadat zijn bedrijf in China onder vuur kwam te liggen van de belastinginspectie. De deur van het campagnekantoortje is gesloten, Gou trok zich terug.

Tweestrijd

China heeft daar belang bij: Gou trok stemmers weg bij de door China gehoopte winnaar, de KMT. Of die wint, is nog maar de vraag. Veel kiezers zweven nog. De meest recente peilingen, van tien dagen geleden, wijzen op een tweestrijd tussen de DPP en de KMT. DPP-kandidaat Lai stond op zo'n 36 procent van de stemmen, Hou van de KMT op 31 procent.

De derde kandidaat is Ko Wen-je van oppositiepartij TPP, de Taiwanese Volkspartij. Hij volgt met 22 procent op enige afstand. Een lijstverbinding met de KMT liep stuk. Zijn achterstand op de twee koplopers lijkt onoverbrugbaar. In het parlement, waar zowel de DPP als de KMT niet lijken af te stevenen op een meerderheid, ligt voor hem mogelijk wel een sleutelrol in het verschiet.

China heeft de verkiezingen geframed als een keuze tussen oorlog en vrede. Maar in Penghu, de frontlinie van het conflict, proberen ze het hoofd zoveel mogelijk koel te houden. "Wij willen de vrede bewaren", zegt Chen Hui-Chuan, die als onafhankelijk kandidaat meedoet aan de parlementsverkiezingen op de eilandengroep. "Mensen zullen zich verzetten als er geweld wordt gebruikt, maar daarbij zullen veel slachtoffers vallen."