Verkiezingen in Bangladesh, maar uitslag staat al vast

• 

  Aletta André

  Correspondent Zuid-Azië

In 2024 mogen er meer mensen dan ooit naar de stembus, maar de democratie brokkelt in veel landen af. Een voorbeeld daarvan is Bangladesh, waar op 7 januari de eerste verkiezingen van het jaar zijn. Wie gaat winnen, staat al vast.

"Dit is een nepverkiezing", zegt de 35-jarige Zakir Khan. Hij windt er geen doekjes om. Khan is onderweg naar zijn werk bij een bouwbedrijf. "De regeringspartij is de Awami League, en de oppositie is ook de Awami League. Zolang zij aan de macht is, kun je geen eerlijke verkiezingen verwachten."

Zij, dat is de 76-jarige premier Sheikh Hasina. Hasina is nu al de langstzittende gekozen vrouwelijke leider ter wereld. Zij is al vijftien jaar onafgebroken aan de macht. Ook in de jaren 90 was ze al minister-president.

Alles wijst erop dat zij volgende week haar vierde termijn kan beginnen. Overal in de hoofdstad Dhaka is haar vriendelijke gezicht op posters te zien. Dat zij gaat winnen komt deels omdat ze populair is, maar ook omdat ze de touwtjes stevig in handen houdt en er geen echte oppositie is.

Duizenden oppositieleden gearresteerd

De voornaamste oppositiepartij boycot de verkiezingen. De BNP (Bangladesh Nationalist Party) eist een neutrale interim-regering om toe te zien op eerlijke verkiezingen, maar Hasina weigert dit. Na een gewelddadig protest van de BNP, eind oktober, werden duizenden leiders en leden van de oppositie gearresteerd. De partijen die wel meedoen, staan bekend als bondgenoten van Hasina's partij Awami League.

"Het doel van politiek is enkel de macht", zegt activist Iftekhar Zaman. "Voor machthebbers is er de mogelijkheid zich te verrijken, terwijl de kosten van de macht verliezen extreem hoog zijn."

Sinds 2004 zet Zaman zich in voor de lokale afdeling van Transparency International, een internationale ngo die zich bezighoudt met de bestrijding van corruptie. Volgens hem maken politici van alle partijen, wanneer zij de macht hebben, zich schuldig aan corruptie. Maar alleen degenen in de oppositie worden ervoor berecht en veroordeeld.

Hasina's rivale, BNP-leider Khaleda Zia, werd in 2018 voor meerdere corruptiezaken veroordeeld en heeft nu huisarrest. Haar zoon zit in zelfverkozen ballingschap in Londen om aan de gevangenis te ontsnappen.

Zaman zegt dat de ruimte voor kritiek op de regering en het verdedigen van mensenrechten hierdoor steeds kleiner wordt. "Kritiek wordt gezien als een bedreiging en critici als vijand. Dit is zorgelijk als het gaat om de toekomst van de democratie." Zijn ngo heeft te maken met rechtszaken "in alle 64 districten" van Bangladesh. "Er is een atmosfeer van intimidatie gecreëerd."

Ongestraft geweld plegen

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch rapporteerde na het protest van eind oktober dat de politie onnodig hard had opgetreden, oppositieleden willekeurig waren gearresteerd en leden van de Awami League juist ongestraft geweld hadden gepleegd.

Er zou gebruikt worden gemaakt van repressieve wetten en een veiligheidsapparaat waarmee successen zijn geboekt in de strijd tegen terrorisme, maar ook critici in de gaten worden gehouden, worden geïntimideerd en soms zelfs verdwijnen.

Sheikh Hasina en haar partijleden doen alle kritiek af als onterecht. "Niemand hoeft de Awami League de les te lezen over de welvaart van dit land en de mensen van dit land", zegt Mohammad Ali Arafat, een parlementslid van de partij voor een welvarend kiesdistrict in Dhaka.

Hij wijst op de geschiedenis van de partij, die in 1971 de strijd voor onafhankelijkheid van Bangladesh van het militaire regime van Pakistan leidde. Ook noemt hij de economische prestaties.

Lage opkomst verwacht

Bangladesh doet het economisch inderdaad goed. Het is een van de snelst groeiende economieën ter wereld. Extreme armoede is teruggebracht tot nog geen 6 procent van de bevolking. Verder doet het land het beter dan Pakistan en India als het gaat om bijvoorbeeld gendergelijkheid en gemiddelde levensverwachting.

Hasina stelt zich defensief, maar zelfverzekerd op tegenover kritiek. De Verenigde Staten, die visumsancties hebben aangekondigd tegen Bengalezen die de democratie dwarsbomen, beschuldigt zij van een complot.

Dat de verkiezingsuitslag al vaststaat, betekent dat veel mensen mogelijk niet gaan stemmen. Er wordt een lage opkomst verwacht, maar er is wettelijk geen minimum vereist. Dat Hasina weer premier wordt, staat dus vast.