Klimaatverandering maakt watermanagement in Bangladesh steeds moeilijker
"Vooral in de winter en lente is er een tekort aan zoet water in dit gebied", zegt boer Ishabur Rahman. Hij woont in het dorp Katiadangla in het zuidwesten van Bangladesh, in een van de 139 polders van het land. Het dorp ligt zo'n honderd kilometer van zee, maar het water van de rivier Kazibacha naast de polder is zout. Ook het grondwater wordt hier al jaren met de dag zouter.
En dus zijn de boeren in de polder afhankelijk van regenwater. Maar dat valt steeds minder, zegt Rahman. "Toen ik opgroeide, leerde ik over de zes seizoenen van Bangladesh. Nu zijn er nog maar twee seizoenen: zomer en winter. Regen valt er nauwelijks in de moesson."
Hitte, droogte en verzilting zijn de voornaamste problemen. De polder waarin Rahman werd geboren, polder 30, werd tussen 1967 en 1972 aangelegd. Door heel Bangladesh hebben de polders mensen beschermd tegen overstromingen door cyclonen en vloedgolven. Ook hier.
"Zonder de polder zou dit hele gebied voortdurend onder water staan en onbewoonbaar zijn", zegt Krishna Pod Das, een ingenieur van de lokale overheid van het district Khulna. De polders hebben landbouw op veel plekken mogelijk gemaakt en op die manier bijgedragen aan economische groei.
Maar klimaatverandering brengt nieuwe uitdagingen. Door de stijging van de zeespiegel trekt het zoute zeewater steeds verder landinwaarts. En waar het minder regent, zoals boer Rahman zegt, kan het zoute water nauwelijks nog gefilterd worden. Ook wordt het volgens ingenieur Das lastiger de polder droog te houden. "De rivieren worden steeds voller, waardoor het bestaande ontwerp van de dijken en sluizen het waterniveau niet aankan."
Das laat een relatief nieuwe sluis zien, die tussen 2019 en 2021 werd gebouwd onder een door Nederland gefinancierd programma, Blue Gold. "Wanneer het regent gaat de sluis open om het zoete water binnen te laten en in een gegraven kanaal op te slaan. De sluis houdt het zoute water buiten de polder in het droge seizoen, zoals nu."
In theorie dan, want van dichtbij is zichtbaar hoe er toch wat water naar binnen sijpelt. "De rubberen afsluiting zit er niet goed op", verklaart Das. Het is lastig om alle waterwerken in de polders te onderhouden, zegt hij. "De overheid heeft een beperkt budget, waardoor we niet alles kunnen doen wat nodig is. Sommige problemen blijven onopgelost."
Op andere plekken in de polder is gekozen voor aanpassing aan het zoute water. Boeren worden geholpen met de overstap naar gewassen die in zout water kunnen groeien. Daar is minder geld voor nodig.
Drinkwater vergt wel technische oplossingen: op steeds meer plekken worden zuiveringsinstallaties neergezet, ook worden mensen geholpen met regenwatertanks. Want zout water drinken is slecht voor de gezondheid. Onderzoek toonde aan dat in deze regio meer vrouwen zwangerschapsvergiftiging krijgen, en hierdoor ook een hoge bloeddruk en hartproblemen ontwikkelen.
In de lokale kliniek van de plaats Dacope ligt een vrouw met zwangerschapsvergiftiging. Ze is acht maanden in verwachting, vertelt de verpleegster. Haar dorpsgenoot Begum Hafeeza vertelt dat ze geen andere keus hebben dan het zoute grondwater drinken. "We hebben een regenwatertank gekregen van een ngo. Maar die raakt in het droge seizoen leeg. Een zuiveringsinstallatie hebben wij niet in de buurt."
Zout grondwater drinken
Boer Rahman heeft om deze reden een waterpomp met een motor aangelegd, zodat hij zoet water van zo'n honderd meter diepte kan oppompen. Goedkoop is het niet, maar zijn hele gezin profiteert ervan en zijn gewassen ook.
"Het is beter geworden dankzij de sluis", zegt hij. "Maar er valt niet genoeg regen, daarom heb ik ook deze pomp." Ook daarmee zijn zijn zorgen nog niet voorbij. "Het is zo heet, ik verwacht er minder oogst door", zegt hij, terwijl hij zijn watermeloenen en rijstplanten inspecteert. "Niet alleen ik, maar alle boeren hier maken zich zorgen."
Met medewerking van Redwan Ahmed
