Politie wil landelijk vuurwerkverbod: afsteken leidt tot wetteloosheid

Alleen een landelijk vuurwerkverbod helpt om rellen, schade en gewonde agenten tijdens de jaarwisseling enigszins te voorkomen. Dat zegt Frank Paauw, korpschef van Amsterdam en landelijk verantwoordelijk voor het voorkomen van geweld tegen de politie.

"De incidenten die we tegenkomen hebben altijd te maken met het afsteken van vuurwerk", zegt Paauw. "Het creëert een sfeer van wetteloosheid." Het optreden van agenten wordt bemoeilijkt doordat zij niet kunnen zien of er sprake is van legaal of illegaal vuurwerk.

"We zijn toe aan een kentering", zegt Paauw, die een oproep doet aan de politiek. "We krijgen altijd heel veel sympathie na de jaarwisseling en er wordt veel schande van gesproken, maar dan houdt het op. Een vuurwerkverbod zal écht helpen."

Ook deze jaarwisseling moest de politie ingrijpen bij rellen, vernielingen, brandstichtingen, opstootjes en begeleiding van hulpverleners. Minstens 200 mensen werden opgepakt. En ook dit jaar raakten agenten daarbij gewond, veelal door vuurwerk.

Naar verwachting gaan rond de tweehonderd agenten deze week aangifte doen van een vuurwerkincident tijdens de jaarwisseling. Het gaat niet alleen om agenten die gewond zijn geraakt maar ook om agenten die met zware explosieven zijn bekogeld.

Weinig gehoor

Maar de oproep tot een landelijk vuurwerkverbod krijgt vooralsnog weinig gehoor bij de landelijke politiek. De partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet, VVD, PVV, NSC en BBB, zijn tegen.

Mensen die gewoon met hun gezin of vrienden voor de deur wat pijlen afsteken is het probleem niet, zeggen deze partijen. Het gaat voor hen om relschoppers die vaak illegaal vuurwerk hebben gekocht. En daar moet op gehandhaafd worden.

De VVD wil illegaal vuurwerk onder de Wet verboden wapens en munitie laten vallen, zodat ook de straffen voor overtreders hoger zijn. Het opsporen van illegaal vuurwerk kent een lange geschiedenis, leert de Vuurwerkbarometer van het OM. Het gaat om honderdduizenden kilo's. Maar het is onmogelijk om alles wat in schuurtjes of op zolders ligt op te sporen. Daarom wil de VVD ook met post- en pakketbedrijven en in Europees verband de aanschaf moeilijker maken.

BBB wil in gesprek met de politie over andere oplossingen dan een totaalverbod en spreekt van een "gedragsprobleem". Vanwege het gebruik van bivakmutsen bij rellen pleit NSC voor een uitbreiding van het verbod op gezichtsbedekkende kleding.

Paauw verwacht er allemaal weinig van. Het onderscheid tussen legaal en illegaal vuurwerk is, eenmaal afgestoken, in chaotische situaties niet te maken, zegt hij. "En bivakmutsen zijn voor ons geen nieuw verschijnsel."

"Het verontrustende zit in het feit dat die groepen dus voorbereidingen hebben gedaan om met ons de confrontatie aan te gaan." Maar het geeft hooguit een signaal zegt hij, net als bij voetbalrellen. "Ik zou politici willen oproepen om zich druk te maken om een vuurwerkverbod, niet om bivakmutsen."

In meerdere steden was het rond de jaarwisseling onrustig, zo ook in Den Haag:

Paauw verwacht dit jaar meer aangiften van politieagenten. "Er waren minder incidenten maar meer gevallen waarbij agenten te maken kregen met fors vuurwerk." De VVD pleit dit jaar opnieuw voor een taakstrafverbod voor dit soort geweldplegers en "illegale harde knallers". Ook als het 'hun eerste keer' is dat zij voor de rechter staan.

Voor de rellen in het Friese Burdaard twee jaar geleden bijvoorbeeld, eiste het Openbaar Ministerie onvoorwaardelijke celstraffen. Agenten liepen ondanks bescherming gehoorschade op door zeer zwaar vuurwerk. Het OM had tegen twee mensen die "vooraan in de linie stonden" vier maanden gevangenisstraf geëist en een gebiedsverbod voor oud en nieuw in het komende jaar. Zij kregen uiteindelijk een taakstraf van de politierechter.

In 2021 stemde de Tweede Kamer met een kleine meerderheid voor een taakstrafverbod in dit soort gevallen. Maar het voorstel strandde een jaar later in de Eerste Kamer, omdat een kleine meerderheid vond dat rechters zelf over de strafmaat gaan.

De VVD hoopt op een herkansing in een nieuwe Tweede en Eerste Kamer.

Lokaal vuurwerkverbod

Een aantal gemeenten heeft ook dit jaar gekozen voor een lokaal vuurwerkverbod. Maar dat verbod geldt alleen voor het afsteken. Een gemeente mag geen verkoopverbod invoeren. Zo was er in Nijmegen dit jaar een afsteekverbod, terwijl er in de stad zes verkooppunten legaal vuurwerk verkochten.

Agenten in Nijmegen en Wijchen werden bekogeld met zwaar vuurwerk. Hun collega's uit Enschede moesten in de regio bijspringen. Een agent moest naar het ziekenhuis met een gebroken kaak en een hersenschudding, opgelopen tijdens een gevecht op een uitgaanslocatie.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is geen voorstander van lokale verboden, omdat die onduidelijk zijn. De VNG wil een landelijk verbod dat te handhaven is.

"Bij het rookverbod dachten we ook dat het niet kon", zegt Paauw. "Vroeg of laat moeten we als verstandige maatschappij naar een vuurwerkverbod."