ECB kritisch op bankenbelasting: niet goed nagedacht over gevolgen
De Tweede Kamer moet nog eens heel goed kijken naar de gevolgen van de extra bankenbelasting die in 2025 wordt ingevoerd in Nederland. In het plan om banken te laten betalen voor een verhoging van het minimumloon is namelijk niet gekeken naar de kans op marktverstoring en hogere rentes op leningen bij de grote banken die jaarlijks 150 miljoen euro extra moeten overmaken.
Dat schrijft president Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank (ECB) in een advies over de extra bankenbelasting. De ECB keurt de optie niet direct af, maar waarschuwt voor mogelijke impact op het financiële stelsel. Bijvoorbeeld een versnippering in de Europese markt, omdat banken Nederland door de belasting zouden kunnen gaan mijden. "Het kan de veerkracht van de bancaire sector aantasten en marktverstoring veroorzaken."
De Tweede Kamer nam dit najaar een motie aan van D66, PvdA-GroenLinks, SP en ChristenUnie om de bankenbelasting te verhogen. Hiermee moesten plannen om het inkomen van sociale minima te verbeteren worden bekostigd. Kamerleden waren verbolgen over de hoge winsten die banken dit jaar maakten omdat de rente bij de ECB was gestegen, terwijl consumenten amper spaarrente kregen. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) doet onderzoek of er wel voldoende concurrentie op de Nederlandse spaarmarkt is.
Recordrente
De ECB verhoogde het afgelopen jaar de rente razendsnel naar een record van 4,5 procent. Dat banken daarmee direct hogere winsten maken is volgens de Europese toezichthouder helemaal niet vreemd. In de brief aan Den Haag benadrukt de ECB dat de gevolgen van een snelle renteverhoging voor banken op de langere termijn ongunstig kunnen uitpakken. "De winstgevendheid kan gedurende een langere periode minder positief of zelfs negatief zijn", stelt de ECB over de gevolgen van een hogere rente, doordat er bijvoorbeeld minder leningen worden verstrekt.
Daarbij probeert de ECB met de hoge rente de op hol geslagen economie af te laten koelen om de hoge inflatie tegen te gaan. In Nederland staat de economie dit jaar en volgend jaar stil, concludeerde de Nederlandsche Bank (DNB) gisteren nog. Dat kan banken treffen met wanbetalingen, schrijft Lagarde.
Hierover is volgens de ECB niet nagedacht in het Kamervoorstel. Daarom vraagt Lagarde eerst een "grondige analyse" voor de gevolgen voor het financiële stelsel in Nederland te doen en dit aan het wetsvoorstel toe te voegen.
Nutteloos
De Nederlandse banken betalen afhankelijk van hun omvang jaarlijks al een speciale belasting van 470 miljoen euro. Die was tijdens de kredietcrisis ingevoerd om banken te ontmoedigen te grote risico's te nemen en te hoge beloningen te betalen. Veel nut heeft dit niet gehad, wijst ECB naar de conclusie van een evaluatie van het ministerie van Financiën uit 2021.
Omdat het advies van de ECB niet bindend is, mag de Tweede Kamer het naast zich neerleggen. Eerder werden plannen in Spanje, Italië, Slovenië en Litouwen om banken met een extra belasting te straffen voor vermeende overwinsten en lage spaarrentes na een advies van de ECB afgezwakt of afgeblazen.
