Ondanks verlaging blijven banken verbolgen over extra bankenbelasting
Van 'slecht' tot 'een heel kortzichtig idee'. Hoewel de Tweede Kamer het plan voor een extra bankenbelasting afzwakt, blijven Nederlandse banken woest over het voornemen. Maar dreigen met vertrek uit Nederland, zoals de VVD vandaag voorspelde, durven de banken vooralsnog niet.
Al dan niet toevallig hadden de twee grote banken ING en Rabobank op het kantoor van belangenclub Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) een rondetafelgesprek met journalisten gepland op het moment dat de bankenbelasting in Den Haag opnieuw ter sprake kwam. De Tweede Kamer wilde de schatkist in eerste instantie jaarlijks met nog eens 350 miljoen euro spekken via die extra belasting. Na een aanpassing van het plan is het bedrag dat met de extra belasting moet worden opgehaald nu 150 miljoen euro.
Daar hebben de banken geen goed woord voor over. "Je maakt meer winst en de overheid laat je dan meer belasting betalen. Bij welk bedrijf gebeurt dit?", mopperde Bas Brouwers, financieel directeur van Rabobank. Concurrentieverstorend en slecht voor de marktwerking, vond topman Steven van Rijswijk van ING. "Het afwentelen van een gat in de begroting op banken is een slecht idee."
VVD'er Eelco Heijnen zei vandaag in de Tweede Kamer dat banken al hebben gedreigd met vertrek uit Nederland. Voor ING noemde Van Rijswijk een verhuizing van het hoofdkantoor naar het buitenland "gecompliceerd" en "ingrijpend". Maar echt uitsluiten deed hij het niet. "ING wil graag in Nederland blijven. Maar we willen ook dat het vestigingsklimaat in Nederland goed is." Brouwers acht voor Rabobank de kans op een vertrek "niet groot". "Wij zijn een coöperatie."
Wel waarschuwde Brouwers voor een vertrek van een Nederlandse bank bij bijvoorbeeld een fusie met of overname door een buitenlandse bank. "Het is dan niet zo moeilijk om uit te rekenen in welk land je het hoofdkantoor laat staan", aldus Van Rijswijk.
Al jaren worden de minder grote Volksbank en ABN Amro in de financiële sector genoemd als prooien als grote Europese banken op overnamepad gaan. Vorig jaar informeerde het Franse BNP Paribas bijvoorbeeld al naar een koop van ABN Amro.
Hoge winsten
Voor de extra bankenbelasting kreeg initiatiefnemer Jesse Klaver van GroenLinks bij de Algemene Beschouwingen juist steun van een Kamermeerderheid uit onvrede over hoge winsten die banken dit jaar maken door de snel stijgende rente. Die winst is volgens Brouwers van Rabobank relatief. "Banken bungelen met hun winsten onderaan het lijstje van bedrijven die op de beurs, de AEX, genoteerd staan."
NVB-voorzitter Medy van der Laan noemde de huidige winsten juist normaal. "Voordat de rente bij de Europese Centrale Bank negatief werd was dit helemaal niet bijzonder. Als je in slechte tijden je eigen broek ophoudt, dan room je niet af als het weer goed gaat." Desondanks kon de voormalig staatssecretaris van D66 ook binnen haar eigen partij de steun voor de bankenbelasting niet tegenhouden.
Van Rijswijk stelt dat een gezonde winst ook nodig is om voor minder hoge rentes geld op de kapitaalmarkten op te halen, om bijvoorbeeld aantrekkelijke hypotheken te verstrekken.
Tegelijk erkende Brouwers dat zijn verhaal lastig is uit te leggen aan bijvoorbeeld klanten, die hun spaarrente maar langzaam zien stijgen en de hypotheekrente sneller. Ondertussen zien die klanten hoge winstuitkeringen naar aandeelhouders gaan. "Een aandeelhouder is een pensioenfonds of een verzekeraar, geen boeman", reageerde Brouwers. "Het is niet de één tegen de ander", vond Van Rijswijk. "Wij balanceren tussen medewerkers, klanten en aandeelhouders. Iedereen heeft andere eisen."
Advies toezichthouder
Of de extra bankenbelasting er ook komt moet nog blijken. Na zware kritiek van banken, het bedrijfsleven én het kabinet, zwakte de Kamer het plan vandaag iets af. Het kabinet waarschuwde dat vanwege de financiële stabiliteit van banken ook toezichthouder de Europese Centrale Bank (ECB) om advies moet worden gevraagd.
Aan de NOS laat de ECB weten op de hoogte te zijn van de discussie in Nederland over een extra bankenbelasting. Omdat de meeste details nog niet bekend zijn wil de ECB nog geen officiële reactie geven. Wel zegt de toezichthouder contact te hebben over de situatie met De Nederlandsche Bank.
Als schot voor de boeg wijst de ECB naar eerdere voorstellen voor vergelijkbare belastingen in Italië, België, Spanje en Litouwen. Daar werden de plannen ingetrokken na kritiek van de ECB.
