Vonnis in vastgoedproces dat Vaticaans rechtssysteem op de proef stelt
Na twee en een half jaar en 85 zittingen wordt vanmiddag het vonnis bekend in het spraakmakende Vaticaanse vastgoedproces dat in 2021 van start ging. Reikhalzend wordt uitgekeken naar de uitspraak van de rechters. In de loop der tijd is het proces uitgegroeid tot een testcase van het Vaticaanse rechtssysteem.
Tegen de belangrijkste verdachte, de Italiaanse kardinaal Becciu, is een jarenlange celstraf geëist. Hij zou onder meer een greep hebben gedaan in een liefdadigheidsfonds van de paus.
De rechtszaak wordt gekenmerkt door vele onverwachte wendingen. In de Vaticaanse wandelgangen wordt wel gesproken van 'het proces van de eeuw'.
Miljoenenverlies op duur pand in Londen
Het begon allemaal toen paus Franciscus wegens allerlei wantoestanden besloot de bezem te halen door de financiële afdeling van de curie, het bestuursapparaat van de Rooms-Katholieke Kerk.
Onderdeel daarvan was een onderzoek naar een investering van 350 miljoen euro in vastgoed in de Londense wijk Chelsea. Daar zou een voormalig pand van warenhuis Harrods worden verbouwd tot chique appartementen.
De investering werd gedaan in de periode 2014-2018. Mede als gevolg van de Brexit liep de zaak spaak en moest het Vaticaan het pand uiteindelijk met 140 miljoen euro verlies verkopen.
Verantwoordelijk voor die investering was de Italiaanse kardinaal Angelo Becciu, destijds een hoge functionaris binnen het Staatssecretariaat, het Vaticaanse ministerie van Algemene Zaken. Verder betrokken zijn enkele van zijn medewerkers, een bankier, een advocaat, een financiële tussenpersoon, een accountant en twee voormalige topmannen van de Vaticaanse toezichthouder. De aanklachten zijn verduistering, machtsmisbruik, corruptie, witwassen, fraude en het aanzetten tot meineed.
De aandacht van de wereldpers richtte zich vooral op Becciu. Hij is de eerste kardinaal ooit die voor de wereldlijke rechtbank van Vaticaanstad moest verschijnen.
Becciu en de andere negen verdachten ontkennen schuld. Volgens de kardinaal had paus Franciscus de vastgoeddeal goedgekeurd.
De aanklagers zeggen dat de kardinaal voor de financiering ervan een greep heeft gedaan in de opbrengsten van de Petruspenning. Dat zijn de giften van gelovigen voor de armen. Hij zou zelfs geld uit het persoonlijke fonds voor liefdadigheid van de paus hebben gebruikt. Toen het project misliep, bleek hiervan niets terug te vinden in de boeken.
Er zijn nog meer aanklachten tegen Becciu. Hij zou Vaticaans geld naar zijn twee broers hebben doorgeschoven en projecten van Cecilia Marogna hebben gefinancierd.
Marogna is een vrouw die zo lijkt weggelopen uit een James Bond-film. Als "deskundige op het gebied van internationale betrekkingen" zou ze een half miljoen euro van de kardinaal hebben ontvangen om te bemiddelen in de ontvoeringszaak van een Colombiaanse non in Mali. De non kwam vrij, maar een flink deel van het geld werd door Marogna besteed aan Prada-tassen en dure parfums.
Interne vetes en pauselijk ingrijpen
In de loop van het proces kwamen ook allerlei interne Vaticaanse vetes en aan het licht. Zo bleek de belangrijkste getuige van de aanklagers, monseigneur Alberto Perlasca (onder Becciu hoofd van de financiële administratie) zijn getuigenis te hebben voorbereid met behulp van een van de grootste vijanden van Becciu. Reden voor de verdediging om zijn geloofwaardigheid ernstig in twijfel te trekken.
Ondertussen gaf paus Franciscus met vier wetsdecreten de aanklagers, alleen voor dit proces, meer bevoegdheden om onderzoek te verrichten, zonder daarvoor toestemming te hoeven vragen aan de rechter.
Volgens enkele van de advocaten zijn hierdoor de rechten van de verdachten geschaad en zou het proces nietig moeten worden verklaard. De openbare aanklager wijst de beschuldigingen van de hand en spreekt van een eerlijk en rechtvaardig proces.
Paus heeft drie petten op
Het pauselijke ingrijpen legt de vinger op de zere plek in dit proces: het functioneren van de Vaticaanse justitie zelf. In een ministaatje waar de paus absoluut monarch, opperste wetgever en uiteindelijk hoogste rechter is, blijkt het ingewikkeld om een eerlijk proces te voeren.
Wat een toonbeeld van transparantie had moeten zijn om de wereld te laten zien dat Franciscus corruptie wil uitbannen, mondde uit in een chaotische warboel waar eerlijkheid en transparantie ver te zoeken lijken.
De aanklagers hebben celstraffen geëist, waaronder zeven jaar en drie maanden voor kardinaal Becciu. Tegen hem is ook een geldboete geëist, evenals een verbod op het uitoefenen van publieke functies.
Welk vonnis er ook komt, voor veel critici staat vast dat paus Franciscus het rechtssysteem van Vaticaanstad grondig moet hervormen. Want wie in de moderne wereld een transparante rechtsspraak voorstaat, kan zich niet als een middeleeuwse vorst gedragen.
