Zeker zeventig meisjes en vrouwen ontvoerd in Sudan sinds begin oorlog

• Eva de Vries

  redacteur Buitenland

Het gebeurde midden in de nacht, vorig jaar november. Er werd op de deur gebonkt en gewapende mannen drongen het huis binnen. Terwijl ze de aanwezigen bedreigden met hun wapens, dwongen ze twee meisjes van 13 en 15 jaar om mee te gaan. "We hebben ze nodig!" riepen de mannen. Hun moeder huilde en gilde en zag hoe haar dochters hardhandig werden afgevoerd.

Het is één van de vele verhalen over burgers die zijn verdwenen sinds het begin van de oorlog in Sudan. De totale aantallen die genoemd worden door lokale organisaties lopen uiteen van 300 tot ruim 700.

Volgens het laatste rapport van de Sudanese groep voor slachtoffers van gedwongen verdwijningen gaat het om zeker zeventig vrouwen en meisjes, vooral afkomstig uit de hoofdstad Khartoem en de westelijke regio Darfur. "Maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk een stuk hoger", vertelt Elamin (haar achternaam is bekend bij de redactie) van vrouwenrechtenorganisatie SIHA aan de NOS.

Veel mensen vertellen het niet als er een meisje of een vrouw in hun familie verdwijnt. Uit angst voor wraak, of omdat ze niet weten waar ze het moeten melden. "Bijna heel Khartoem is nu in handen van de RSF-milities", zegt Elamin. "Er heerst chaos en de politie functioneert niet meer."

Ook schaamte speelt een grote rol: "Vrouwen worden in gevangenschap vaak seksueel misbruikt of ze moeten werken als seksslaaf voor strijders", legt Annet Ajok van het African Centre for Peace and Justice Studies (ACPJS) uit. Daar komen familieleden liever niet voor uit.

In veel gevallen gaan meisjes en vrouwen op pad om water te halen of eten te kopen, maar ze keren niet terug. "Ze zijn dan onderweg van straat geplukt, maar hoe precies, dat is onbekend", vertelt Elamin. Anderen worden met geweld uit hun eigen huis ontvoerd.

Oorlogsstrategie

"Vooral de RSF-milities maken zich schuldig aan seksueel geweld en uitbuiting", zegt Elamin. Ze vertelt hoe vrouwen en meisjes gedwongen moeten werken als seksslaaf op plekken waar de RSF de dienst uitmaakt. Daar worden ze verkracht, vaak door meerdere strijders en in het bijzijn van elkaar.

"Het is een oorlogsstrategie die wordt ingezet om angst te zaaien, vrouwen te vernederen en te laten zien wie er de baas is". Ook moeten meisjes en vrouwen gewonden verzorgen, kleren wassen en eten koken.

In het begin van de oorlog ging het vooral over de verdwenen jongens en mannen, die vaak gerekruteerd werden door strijdende groepen, legt Elamin uit. "Maar wij vragen nu aandacht voor de ontvoerde vrouwen en meisjes." SIHA houdt nauwkeurig bij wie er is verdwenen, waar en wanneer, met behulp van activisten en speciale buurtcomités die op de hoogte zijn gebracht door familieleden van vermisten.

Onder de hashtag #bringsudanmissinggirlsandwomenback verspreidt de organisatie foto's en bijbehorende informatie op sociale media. "We hopen dat er mensen reageren die de gezichten op de foto's herkennen en iets weten over hun situatie", vertelt Elamin.

Ook ACPJS houdt data over vermissingen bij en publiceert rapporten over individuele ontvoeringszaken: "Zo houden we het probleem op de agenda en pleiten we voor vrijlating van de vermisten", zegt Ajok.

Heel af en toe lukt dat. Zo schreef het ACPJS onlangs over de vrijlating van 61 mensen, onder wie 16 vrouwen en meisjes. Doordat zij hun verhalen delen, is er nu meer bekend over de omstandigheden waarin ze gevangen zaten.

Losgeld

"Soms krijgen mensen een kans om te ontsnappen doordat het gebouw waar ze in zitten wordt verwoest bij een luchtaanval", zegt Elamin. Weer anderen worden vrijgelaten omdat de familie losgeld heeft betaald. Die methode wordt vooral door de RSF gebruikt om geld te verdienen.

Maar in de meeste gevallen blijft het onduidelijk waar ze zijn, en of ze nog leven. Hun vrienden en familieleden blijven hopen op dat ene telefoontje of berichtje; een teken van leven van hun vermiste dierbare. Dag in, dag uit.