Zorgen over veiligheid Schiphol door personeelstekort bagageafhandelaren

• Roeland Müller

  Verslaggever Economie
• Lisa Schallenberg

  verslaggever Economie

Er verbetert te weinig aan de arbeidsomstandigheden bij de bagageafhandeling op Schiphol. Dat beeld komt naar voren uit gesprekken die de NOS heeft gevoerd met medewerkers.

Zo zeggen werknemers van bagageafhandelaar Swissport dat veel collega's in korte tijd zijn vertrokken vanwege de werkdruk. Vakbond FNV ziet een toename van onveilige situaties.

Uit een interne memo van Swissport, in handen van de NOS, komt naar voren dat zich in oktober een veiligheidsincident heeft voorgedaan. Een vliegtuig werd te zwaar beladen en de betrokken voorman, de teamleider, werd geschorst.

Het had verkeerd kunnen aflopen zegt Erik (42)*, een andere voorman, tot voor kort in dienst van Swissport. "Er stond een nul te weinig op het formulier. De piloot had het op tijd door, anders hadden we het toestel in stukken van de baan kunnen halen."

De bagageafhandelaren ontkennen dat de werkdruk leidt tot onveilige situaties.

Werkdruk

Voor Erik is het duidelijk dat het incident het gevolg is van de werkdruk. "Deze collega had al te maken met geïrriteerde passagiers en bemanning van een vlucht. Met vertraging en amper pauze komt hij bij de andere vlucht aan."

Met ingang van januari krijgen afhandelaren 19 procent meer loon. De FNV vindt dat de afhandelbedrijven zich hiermee van hun goede kant laten zien, maar blijft bezorgd over de arbeidsomstandigheden en het personeelstekort.

Ook ziet FNV-bestuurder Jaap de Bie een verband tussen de werkdruk en veiligheidsincidenten bij de afhandelingsbedrijven: "Onder die enorme werkdruk zijn er steeds meer incidenten en kleine ongelukjes met materieel en personen. Denk aan kleine botsingen met dolly's, maar ook kleine incidenten met lichamelijke schade of incidenten aan de vliegtuigen zelf."

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft geen aanwijzingen ontvangen van veiligheidsincidenten op de luchthaven. Een woordvoerder laat weten dat er bij de inspectie meldingen kunnen worden gedaan als er iets misgaat.

Bagageafhandelaar Swissport gaat niet in op het incident met de zware lading. Het is daarom niet duidelijk waarom het bedrijf geen melding heeft gedaan bij de ILT. Het bedrijf ontkent dat de werkdruk tot onveilige situaties leidt. "Het naleven van de procedures gaat altijd boven snelheid." Ook andere afhandelingsbedrijven zeggen dit.

Bespreken, niet afstraffen

De voorman die werd geschorst, kreeg een laatste waarschuwing en zijn eindejaarsbonus werd ingetrokken. Verder moest hij een training volgen voordat hij weer als voorman aan de slag mocht. Vanwege het personeelstekort, zeggen meerdere medewerkers, werd die laatste sanctie al snel ingetrokken.

Het veiligheidsincident en de reactie richting de medewerker is voorgelegd aan FNV. Jaap de Bie zet vraagtekens bij de aanpak van de werkgever: "De cultuur moet juist gericht zijn op het bespreekbaar maken van fouten in plaats van het afstraffen".

Ook ziet de vakbond dat bij alle afhandelbedrijven de druk hoog is om medewerkers snel aan het werk te laten gaan: "Als een personeelstekort ten koste gaat van mensen en veiligheid, dan is dat ontzettend kwalijk."

Medewerkers vertrekken

Uit een overzicht, in handen van de NOS, blijkt dat er in 2023 bij bagageafhandelaar Swissport 14 voormannen zijn vertrokken op een totaal van 37. Zij leiden op het vliegtuigplatform de teams bij het in- en uitladen van vliegtuigen.

Jordy (32) stapte over naar KLM uit zijn onvrede over Swissport: "Geen pauzes, karren die niet klaarstonden, te weinig mensen. Veel mensen vertrekken of krijgen een burn-out." Ook Erik is inmiddels aan de slag bij KLM. Daar kan hij niet meteen als voorman aan de slag, maar krijgt hij wel een hoger salaris. Volgens hem vertrekken collega's, omdat het werk te zwaar is.

Ook in de bagagekelders zijn tientallen mensen vertrokken. Ton (61) werkt sinds 1987 in de kelder: "Het aantal vluchten is niet minder geworden. Je begint met vijf man en op een gegeven moment sta je alleen op een vlucht. Dat gaat gewoon niet." Ton zit dicht tegen zijn pensioen aan en overweegt daarom geen overstap.

Swissport reageert schriftelijk. Volgens het bedrijf hoort een groot verloop van personeel bij de luchtvaart. "Het is vrij normaal dat mensen stoppen na het hoogseizoen. We verschaften deze zomer aan meer mensen werk dan in voorgaande jaren. Onze medewerkers zijn altijd getraind en gekwalificeerd."

Volgens FNV is dit verloop wel degelijk zorgwekkend. "Die voormannen gaan over de kwaliteit en veiligheid. Met veertien voormannen minder ben je gewoon gigantisch onderbezet. Ze komen oren en ogen tekort en dan zit een ongeluk in een klein hoekje."

De vakbond wil een minimale bezetting bij bagageafhandelaren. Schiphol onderzoekt deze maatregel momenteel.

Geen tilhulp

Anderhalf jaar terug kwamen de zware arbeidsomstandigheden bij de bagageafhandeling op Schiphol aan het licht door onderzoek van NOS en Nieuwsuur. Onlangs constateerde de arbeidsinspectie dat bagagemedewerkers regelmatig nog altijd meer tillen dan is toegestaan.

Voor de medewerkers van Swissport is de conclusie van de inspectie niet verrassend. Zij zeggen dat er één tilhulp beschikbaar is die ze moeten delen. Ook zijn er te weinig zogenoemde powerstows, oftewel flexibele banden die bagage tot achterin het vliegtuigruim kunnen brengen. Daardoor moeten medewerkers in de buik van het vliegtuig bagage naar elkaar toe slingeren.

Voor vragen over tilhulp verwijst Swissport naar Schiphol. Schiphol laat weten dat op dit moment 186 van de 385 werkplekken tilhulp heeft en dat er meer machines zijn besteld. "Onze inzet is om uiterlijk april 2024 op elke werkplek een goed functionerende tilhulp te hebben." Op vragen over Swissport gaat Schiphol niet in.