Spanningen aan Pools-Oekraïense grens lopen op door protesterende truckers

• Christiaan Paauwe

  verslaggever Midden- en Oost-Europa

Sirenes klinken aan de Pools-Oekraïense grens. Grijsblauwe busjes stoppen langs de weg en oproerpolitie snelt naar buiten om een muur te vormen en een groep van tientallen mannen met gele hesjes tegen te houden. "Laat ons naar huis gaan", roept er een. Het zijn Oekraïense chauffeurs, die terug willen naar hun land maar in Polen al meer dan een week wachten voor de grens.

De oorzaak staat iets verderop. Hier in Dorohusk en bij twee andere grensovergangen hebben Poolse transportbedrijven blokkades opgetuigd. Ze laten sinds tien dagen maar één vrachtwagen per uur door - al worden transporten met hulpgoederen of met bederfelijke waar uitgezonderd. De gevolgen zijn duidelijk zichtbaar: de rij met vrachtwagens begint ruim 30 kilometer voor de grens. En de Oekraïners verwachten met de huidige snelheid dat het misschien wel weken kan duren voordat ze naar huis kunnen.

Poolse transportbedrijven demonsteren voor de tweede keer dit jaar tegen wat zij zien als oneerlijke concurrentie. Vanwege de Russische invasie in februari vorig jaar besloot de EU 'solidariteitsroutes' te openen om transport van en naar Oekraïne te vereenvoudigen. Een vergunningensysteem voor Oekraïense chauffeurs, bedoeld om de Europese markt te beschermen, werd opgeschort.

Concurrentie

Sindsdien kan een onbeperkt aantal vrachtwagens de grens over. Dat leidt tot oneerlijke concurrentie voor Poolse transportbedrijven, zeggen de actievoerders. Personeelskosten liggen in Oekraïne lager en Oekraïense chauffeurs hoeven niet aan dezelfde EU-regels te voldoen. Ook zijn de Polen boos dat een digitaal registratiesysteem om de grens over te steken vanaf de Oekraïense kant, beter uitpakt voor Oekraïners. Daardoor hoeven Oekraïense chauffeurs niet meer te wachten in de rij, maar Poolse chauffeurs wel.

Aan het begin van de oorlog werd geen rekening gehouden met de gevolgen voor Poolse vervoerders, zegt Marek Okrynski. De eigenaar van een Pools transportbedrijf vervoert al 25 jaar goederen van en naar Oekraïne. Nu houdt hij zich met zo'n tien mede-actievoerders warm rond een houtkachel. Elke 24 uur lost de ene protestgroep de andere af. "Aan het begin van de oorlog dachten we met ons hart. We hebben allemaal hier Oekraïne geholpen", zegt hij. "Maar we moeten handel los zien van de oorlog."

De blokkade toont overeenkomsten met acties van boeren in Polen, Slowakije, Hongarije en Roemenië eerder dit jaar. Die waren boos omdat Oekraïens graan op de binnenlandse markt belandde, wat volgens agrarische bedrijven ook oneerlijke concurrentie veroorzaakte. Vrachtwagens met graan worden nu onder politie-escorte door Polen geleid om te voorkomen dat het graan lokaal wordt afgezet.

Dat de grens nu weer dicht is, is voor de Oekraïense chauffeurs moeilijk te verkroppen. "Moet je je voorstellen: we zijn in oorlog, we kunnen niks over zee weg krijgen en het luchtruim is gesloten", zegt de 28-jarige chauffeur Stas uit de stad Rivne. Dit is de enige manier om goederen het land in te krijgen, benadrukt hij, en dit heeft grote gevolgen voor Oekraïne.

"Ze zijn gestoord", vult een andere chauffeur aan. "We brengen goederen van en naar heel Europa: Duitsland, Nederland, Frankrijk. Ze hebben hier geen idee wat ze aan het doen zijn met dit protest. Ik weet niet waarom, of ze door Poetin betaald zijn ofzo." Andere chauffeurs klagen vooral ook over het gebrek aan voorzieningen en steun van Polen terwijl ze stilstaan. Om de paar kilometer staan nu mobiele wc's, maar het eerste deel van de rij begint al in het bos buiten de stad Chelm, waar niets is geregeld voor de truckers.

De blokkades aan de grens vallen volgens Poolse autoriteiten onder het recht op demonstratie. De vervoerders zijn plan om de komende weken ermee door te gaan. Hier in Dorohusk tot begin december, op de twee andere locaties nog een maand langer. Net als met met het graanprotest dreigen de acties van truckers zich uit te breiden naar andere landen. In Slowakije hielden vervoerders gisteren een eerste korte actie vanwege dezelfde bezwaren.

'Terreur'

Verschillende gesprekken tussen protestleiders en Oekraïense vertegenwoordigers leidden tot niks. Volgens Poolse media heeft de Europese Commissie Polen opgeroepen om een einde te maken aan de acties. Kyiv waarschuwt dat zowel Oekraïne als de EU economisch geraakt wordt door de blokkades.

Een kleine groep Oekraïners wordt doorgelaten door de politie. Ze mogen in gesprek met hun Poolse collega's verderop en om uitleg vragen. "Tien mensen die hier staan zorgen ervoor dat we niet naar huis kunnen, dit is terreur", zegt een van de chauffeurs tegen de Poolse actievoerders. Marek Okrynski staat hen te woord. "Laten we niet een tweede oorlog beginnen tussen Polen en Oekraïne", zegt hij. "Dat heeft toch niemand nodig?"