Ontmoeting Biden en Xi voorzichtige eerste stap naar dooi in probleemrelatie
Ruzies over chiptechnologie en een vermeende Chinese spionageballon boven de VS: zomaar twee voorbeelden in een serie problemen die de relatie tussen Peking en Washington flink hebben bekoeld. Doorbraken worden er niet verwacht in San Francisco, tijdens de langverwachte ontmoeting van de Amerikaanse president Biden met zijn Chinese collega Xi Jinping. Toch lijkt de dooi voorzichtig te zijn ingezet.
Op ramkoers lagen ze, China en Amerika, na het bezoek van parlementsvoorzitter Nancy Pelosi aan Taiwan, vorig jaar zomer. Een Chinese propagandist opperde het idee om haar vliegtuig uit de lucht te schieten. Dat gebeurde niet.
Wel brak China de militaire dialoog met Amerika af, de hotline werd niet meer opgenomen. Ook weigerde het nog langer met Washington over klimaat of de grensoverschrijdende aanpak van drugs te praten.
Beste kans
Het ballonincident, begin dit jaar, was voor de Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken Blinken reden om zijn geplande trip naar Peking af te blazen. Maar inmiddels wordt er van beide kanten weer volop toenadering gezocht, met de topontmoeting aan de Amerikaanse westkust als voorlopig sluitstuk. Volgens het Witte Huis zullen de twee leiders daar "stevige gesprekken" voeren met als doel de verhoudingen te stabiliseren om een conflict tussen beide landen te voorkomen.
Ook Peking lijkt te draaien. De toon in Chinese staatsmedia richting de VS wordt minder haatdragend. "Als Peking de hoop heeft de relatie te stabiliseren, is dit moment misschien wel de beste kans", denkt Jude Blanchette, China-expert van het Center for Strategic and International Studies in Washington, verwijzend naar de Amerikaanse verkiezingen van volgend jaar.
In de peilingen gaat oud-president Donald Trump op dit moment aan kop. "Peking en Washington zullen beiden erkennen dat de zaken niet bepaald op rolletjes lopen, maar willen niet dat het nog erger wordt", stelt Agathe Demarais van de European Council on Foreign Relations (ECFR).
Zeker nu het in eigen land economisch minder gaat, kan Xi wel een overzees succesje gebruiken. In Californië kan hij zich weer presenteren als staatsman, een rol die hij door drie jaar van zelfverkozen covid-isolatie alleen achter de webcam kon bekleden.
Een jaar na de vorige ontmoeting in de marge van de G20 op Bali zal Xi zich in San Francisco willen presenteren als een gelijke van de Amerikaanse president. Ook zal hij buitenlandse bedrijven, die nu minder investeren in China, op het hart willen drukken dat China openstaat voor 'business'.
Taiwan probleemdossier
De VS ziet de economische malaise in China juist als een kans om druk uit te oefenen op het land, in ruil voor economische tegemoetkomingen. Amerika dwarsboomt soepele handel met China door verhoogde handelstarieven, ingevoerd door voormalig president Donald Trump.
Toch lijkt het er niet op dat Amerika van plan is die op te heffen. Datzelfde geldt voor de techmaatregelen: daags na de ontmoeting worden strengere restricties op de export van Amerikaanse halfgeleiders of chips naar China van kracht.
Ook op andere thema's zullen ze het niet snel eens worden, waarbij Taiwan misschien wel het grootste probleemdossier is. Waar Washington het democratisch bestuurde eiland wapens levert om zichzelf te kunnen verdedigen tegen een mogelijke Chinese invasie, ziet Peking Taiwan als het 'kernbelang aller kernbelangen'.
De partijtop heeft meermaals gezegd het eiland desnoods met geweld te willen 'herenigen' met het Chinese vasteland. "De Verenigde Staten moeten opstaan tegen 'Taiwanese onafhankelijkheid' met concrete acties", herhaalde buitenlandwoordvoerder Mao Ning deze week nog maar eens.
Herstel militaire banden
Daarbij is de oorlog in Gaza door de Amerikanen op het laatste moment boven aan de agenda gezet. Tot ergernis van de VS heeft China tot nu toe geweigerd de terroristische acties van Hamas te veroordelen, wel riep het op tot de-escalatie. Peking stuurt aan op een tweestatenoplossing.
Biden zal er bij Xi op aandringen de invloed die Peking heeft op Iran aan te wenden. Met meerdere landen in de regio, waaronder Iran, sloot China 'strategische partnerschappen'.
Dat team-Biden dit punt heeft toegevoegd aan de toch al overvolle agenda toont aan hoe groot de zorgen zijn over een mogelijk 'tweede front' met de door Iran gefinancierde beweging Hezbollah in Libanon.
Met twee destructieve oorlogen op het wereldtoneel heeft het herstel van de militaire banden tussen de twee wereldmachten dan ook topprioriteit voor Biden. Volgens de veiligheidsadviseur van het Witte Huis, Jake Sullivan, zijn de militaire banden met China van cruciaal belang voor de Amerikaanse nationale veiligheid.
Andere belangrijke gesprekonderwerpen zijn de bestrijding van de drugshandel van China naar de VS en de handelsbetrekkingen. Tot slot, maar niet minder belangrijk voor de Amerikanen, zal geprobeerd worden toezeggingen te krijgen van China op het gebied van klimaat, al zijn de verwachtingen aan Amerikaanse zijde niet hoog. Recentelijk ontmoetten de klimaatchefs uit beide landen elkaar al in Californië.
