'Enorme' schoenzolen en emancipatie: 'Marathontijden niet te vergelijken met vroeger'

• Anne van Eijk

  redacteur NOS Sport

Ze zakt door haar knieën, kust het Berlijnse asfalt en kijkt vervolgens met de armen gespreid naar de hemel. Tigst Assefa lijkt niet te beseffen wat ze zojuist heeft geflikt. De 26-jarige Ethiopische is afgelopen 24 september ruim twee minuten sneller dan een vrouw ooit is geweest op de marathon: 2.11.53.

"Ongekend dat een niet heel bekende marathonatlete ontzettend veel van het wereldrecord afhaalt", zegt voormalig atleet en olympiër Kamiel Maase. "Jarenlang (tussen 2003 en 2019, red.) stond het record op naam van Paula Radcliffe en stond het op 2.15. Vervolgens was het al bijzonder dat Brigid Kosgei in de 2.14 liep, en nu dit..."

Veel veranderd

Voormalig marathonloopster Miranda Boonstra noemt de gelopen tijd "nog niet eens zo heel bizar", maar had het eerder verwacht van atleten die al wat meer marathonervaring hebben: "Er is best veel veranderd sinds Radcliffe, zoals de schoenen, dus in verhouding vind ik het wel meevallen. De tijden zijn eigenlijk niet meer te vergelijken met vroeger."

Eenzelfde beeld als bij de finish van Assefa in Berlijn is twee weken later te zien in Chicago, maar dan bij de mannen. Ook Kelvin Kiptum kust het asfalt als hij de eindstreep is gepasseerd en het wereldrecord met 34 seconden verbetert tot 2.00.35.

Ook daar heeft Maase, tegenwoordig prestatiemanager kennis, onderzoek en ontwikkeling bij sportkoepel NOC*NSF, "met grote verbazing" naar gekeken. "De ogen waren twee weken daarvoor in Berlijn nog allemaal op Kipchoge gericht, maar vervolgens loopt een voor het grote publiek wat onbekendere Keniaan in Chicago bijna stiekempjes een nieuw wereldrecord."

Magische grens

Met die forse verbetering van het wereldrecord komt de magische grens van de twee uur nu wel heel erg nadrukkelijk in zicht. Ook Maase, die in 2000 en 2008 de olympische marathon liep en nu bij NOC*NSF de wetenschap en topsport dichter bij elkaar probeert te brengen, kan daar niet meer omheen.

"Ik was daar altijd zeer terughoudend in. In alle eerlijkheid had ik dat zelfs een jaar geleden nog niet verwacht, maar nu is die grens wel echt binnen handbereik."

Om die grote progressie op de marathon te verklaren, wordt er al snel naar de schoenen gekeken. Ook bewegingswetenschapper Boonstra ziet dat "de schoenen echt een heel groot verschil" maken. In de "enorme" zool van die schoenen zitten namelijk een carbonplaat en een dikke laag foam verwerkt.

"Vroeger was dat niet zo. De schoenen waarop ik geracet heb, hadden juist zo min mogelijk demping. Daardoor kreeg je lichaam meer klappen en liep je sneller spierschade op. Dat is nu door dat foam opgelost. En het carbon in de schoen zorgt ervoor dat je paslengte wordt verlengd."

Maase: "Maar volgens mij is het wel zo dat het behoorlijk van je loopstijl afhangt hoeveel baat je daarbij hebt. Die carbonplaat moet je een beetje indrukken, dan veert die terug."

"Als je iemand hebt zoals Haile Gebreselassie of Kenenisa Bekele, echte voorvoetlopers, dan vermoed ik dat je er veel minder aan hebt. Die carbonplaat gaat pas echt voor je werken als je op je hiel landt." Daardoor is er volgens Maase wel een "potentieel verschil in het deelnemersveld geslopen".

Boonstra zegt het "schoenenverhaal superjammer" te vinden. "Het wordt meer een technologische race tegen de klok, Adidas tegen Nike. Maar we kunnen het niet meer veranderen. Die schoenen zijn er gewoon."

En als je als marathonloper mee wil doen om de prijzen, moet je volgens Boonstra mee met de vernieuwing. "Als je die schoenen niet hebt, is het net alsof je pas van start gaat als de rest er al een kilometer op heeft zitten."

Maar, voegt Boonstra toe, om het meeste profijt te hebben van de schoenen, moeten atleten er wel genoeg op trainen. "Daarom zijn de jongere atleten nu misschien wat in het voordeel. Zij zijn niet anders gewend, namelijk."

Emancipatie

Los van het 'schoenenverhaal' ziet zowel Maase als Boonstra dat vooral de vrouwen "een enorme inhaalslag" aan het maken zijn. Beiden noemen emancipatie als een verklaring daarvoor.

"Bij ons is het normaal dat vrouwen aan topsport doen", vertelt Maase. "Internationaal is dat anders, maar wel aan het veranderen."

Boonstra: "Dat zie je vooral in sommige Afrikaanse landen. Ook daar gaan ze nu zien dat lopen een beroep is waar geld mee te verdienen valt en wordt het normaler dat vrouwen veel trainen."

Geen records verwacht in Amsterdam

Ondanks de enorme progressie van de afgelopen tijd, zien Maase en Boonstra het niet gebeuren dat er in Amsterdam een wereldrecord sneuvelt. Maase: "Dat lijkt me sterk, want Amsterdam heeft niet de budgetten als bijvoorbeeld Berlijn en Chicago om de echte wereldtop aan te trekken."

"En daarbij opgeteld staat het record bij de mannen en vrouwen nu zó scherp, dat ik het niet zomaar gebroken zie worden in Amsterdam. Dan zouden we echt van de ene in de andere verbazing vallen."