Vijf vragen over afzetting McCarthy: 'Republikeinen verkeren in burgeroorlog'
"De zetel van de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden is bij dezen leeg", klonk het vannacht in Washington DC. Voorzitter Kevin McCarthy werd weggestemd nadat acht leden van zijn eigen Republikeinse partij tegen hem in verzet waren gekomen, samen met alle 208 Democraten in het Huis.
Daarmee is er een nieuw chaotisch hoofdstuk toegevoegd aan de al instabiele Amerikaanse politiek. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? En hoever reiken de gevolgen?
Waarom is McCarthy afgezet?
Directe aanleiding was het samenwerken met de Democraten afgelopen weekend om het dichtdraaien van de geldkraan van de Amerikaanse federale overheid te voorkomen. McCarthy stelde dit weekend een noodfinancieringswet voor om deze shutdown af te wenden, met succes. Maar over het aangenomen voorstel waren acht Republikeinen niet te spreken.
Hun beweegredenen zijn divers. De een is financieel conservatief, tegen noodfinancieringswetten en wil dat er meer vooruit wordt gepland om de overheidsuitgaven te beperken. Een ander verzet zich tegen de steun aan Oekraïne en eist dat er meer geld wordt uitgetrokken om de grens met Mexico te beschermen.
Allen hebben ze één ding gemeen, zegt jurist en Amerikakenner Kenneth Manusama: ze zijn in zekere zin loyaal aan oud-president Trump. "Ze worden gestuurd door de wens om het hele instituut op te blazen. Daarmee wordt de destructieve politiek van Trump, die zich afzet tegen de gevestigde orde, steeds verder doorgevoerd. Of zoals McCarthy het zelf zei: 'Ze branden het Huis plat.'"
Niet eerder in de Amerikaanse politiek werd de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden weggestemd. Zo werd de uitslag bekendgemaakt:
Wat zijn de directe gevolgen van de afzetting?
Onder meer de Amerikaanse steun aan Oekraïne in de oorlog tegen Rusland staat nu op losse schroeven. In de noodfinancieringswet die het Amerikaanse lagerhuis in het weekend aannam, was niets afgesproken over die steun.
"Op zijn minst is een besluit door de afzetting van McCarthy nog verder uitgesteld", zegt Manusama. "De hoop is dat er nog wel een aparte deal gesloten zou kunnen worden over Oekraïne. Mogelijk hadden kritische Republikeinen als compromis meer geld voor grenscontroles bij Mexico kunnen krijgen. Maar de besluitvorming ligt nu dus helemaal stil."
Hoe het verder gaat, hangt af van wie de nieuwe voorzitter van het Huis wordt. "Wellicht heeft president Biden alternatieve plannen om nog geld naar Oekraïne te krijgen, maar het is moeilijk in te schatten welke kant het op gaat."
Voor de Amerikanen zelf betekent het nieuwe financieringsproblemen. De noodwet van McCarthy geldt slechts 45 dagen, wat inhoudt dat er volgende maand wederom een oplossing gevonden moet worden om een shutdown te voorkomen.
Is het vertrek van McCarthy dan wel gunstig voor de Democraten?
Hoewel McCarthy meerdere malen steunpakketten aan Oekraïne goedkeurde, een speerpunt van de Democraten, is het absoluut niet zeker dat zijn opvolger dat ook zal doen. Toch stemden alle Democraten hem vannacht weg. "We kunnen hem niet vertrouwen", was de uitleg van afgevaardigde Adam Schiff uit Californië.
Dat heeft ermee te maken dat McCarthy veel dingen heeft gedaan waar de Democraten niet blij mee waren, legt Manusama uit. Zo zijn ze niet te spreken over zijn afhandeling van het onderzoek naar de bestorming van het Capitool. "Hij heeft daarin Trump gesteund."
Verder heeft McCarthy ingezet op een afzettingsprocedure tegen president Biden. Manusama: "McCarthy is in de ogen van de Democraten nooit echt constructief bezig geweest. Afgelopen weekend heeft hij ze nog op de kast gejaagd door te zeggen dat hij geen deals met ze ging sluiten." De Democraten in het Huis hopen dat er met zijn opvolger beter samen te werken valt, maar dat is allesbehalve een zekerheid.
Wat zegt dit over de staat van de Amerikaanse politiek?
"Trump heeft sinds zijn aantreden als president de anti-establishmentscultuur die sinds de jaren 90 heerste zwaar geradicaliseerd", stelt Amerika-deskundige Manusama. "Nu zien we dat politici steeds verder gaan in hun rebellie tegen de instellingen en democratie zelf."
De Republikeinen zijn onderling zwaar verdeeld waardoor er chaos is, aldus Manusama. "Ik denk dat ze zichzelf door deze nieuwe ontwikkeling alleen maar meer schade toebrengen, waardoor er een grotere kans is dat ze het Huis de komende verkiezingen gaan verliezen. En waarschijnlijk gaan ze het Witte Huis dan ook niet winnen."
Iedere Republikein in het Huis staat voor een groot dilemma bij het kiezen van een nieuwe voorzitter. Haak je aan bij de Trump-politiek of laat je een gematigder geluid horen? Manusama: "Dat is een heel dun draadje om over te lopen, omdat Trump nog veel aanhang heeft binnen de partij. De Republikeinen verkeren echt in een burgeroorlog en moeten nu partij kiezen."
Hoe gaat het nu verder?
De eerstvolgende grote stap is om een nieuwe Huis-voorzitter te kiezen. Tot die tijd liggen de werkzaamheden van het Huis stil. De Republikeinen zijn aan zet en hebben al aangekondigd volgende week dinsdag achter gesloten deuren een 'kandidatenforum' te beleggen. Een dag later zou de fractie dan een nieuwe kandidaat kunnen aanwijzen.
Door de verdeeldheid binnen de partij lijkt dat een lastige klus te worden, maar het is volgens Manusama niet aannemelijk dat de politiek wekenlang stilligt. "Ik denk dat het een paar dagen gaat duren. In januari duurde het vijftien stemrondes om McCarthy te verkiezen, maar uiteindelijk duurde dat slechts enkele lange dagen. Het wordt in elk geval weer een groot politiek theater."
