Charmeoffensief Wopke Hoekstra in aanloop naar 'klimaatexamen'
Over tweeënhalve week is het zover: op 2 oktober moet Wopke Hoekstra zich om 18.30 uur melden voor zijn hoorzitting bij een commissie van het Europees Parlement in Straatsburg. Hij moet daar een grote meerderheid ervan overtuigen dat hij geschikt is als Eurocommissaris klimaat. Makkelijk zal zijn klimaatexamen niet worden, waarschuwen Europarlementariërs van alle partijen.
In voorbereiding op de hoorzitting loopt Hoekstra zich deze week in Straatsburg de benen uit het lijf. Hij moet veel tegenstanders overtuigen en dus gaat hij van de ene naar de andere afspraak, zorgvuldig afgeschermd van de pers. In de wandelgangen gebruiken Europarlementariërs woorden als "spoedcursus klimaat" en "Europese stage" voor Hoekstra's charmeoffensief.
Hoekstra is hard aan het studeren op het klimaatdossier, bevestigen mensen in zijn team. Dat is nodig, want vóór zijn voordracht, die voor bijna iedereen als een grote verrassing kwam, hield hij zich niet bezig met klimaatvraagstukken. Veel hangt af van hoe hij presteert tijdens de hoorzitting, maar hij zal niet alleen beoordeeld worden op zijn inhoudelijke kennis.
Europese verkiezingen
In juni volgend jaar zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement, en dus is Hoekstra's hoorzitting ook een manier voor politieke partijen om zich te profileren. Dat maakt zijn positie nog lastiger.
Om Eurocommissaris klimaat te worden heeft Hoekstra de steun van een twee derde meerderheid nodig, een flinke horde. De christendemocraten, de grootste partij in het Europees Parlement, steunen de kandidatuur van de CDA'er uiteraard. De sociaaldemocraten, de tweede partij in het EP, lieten al weten Hoekstra de klimaaterfenis van "hun" commissaris Timmermans niet toe te vertrouwen.
Mohammed Chahim, Europarlementariër voor de PvdA, is nog niet enthousiast. "Ik verwacht vooral problemen rond Hoekstra's geloofwaardigheid. Er zijn natuurlijk veel uitspraken die hem achtervolgen uit het verleden, waaruit blijkt dat hij klimaat- en natuurbeleid niet hoog op zijn prioriteitenlijst heeft staan. De vraag is hoe hij daar op een geloofwaardige manier afstand van kan nemen."
De liberalen, de derde partij, zijn verdeeld. Mogelijk zullen zij zich onthouden van de stemming. Maar zelfs als de sociaaldemocraten overstag gaan en Hoekstra de steun van de drie grootste fracties in het Europees Parlement krijgt, is hij er nog niet. Voor de benodigde meerderheid heeft hij twee opties, over links of over rechts. Hoekstra moet of de Groenen overtuigen of de rechts-conservatieve partij, waarin voor Nederland onder andere parlementariërs van (voorheen) JA21 en de SGP zitten.
Hoekstra moet een twee derde meerderheid krijgen in de hoorzitting en vervolgens een 'gewone' meerderheid in het Europees Parlement. Dit is de huidige zetelverdeling in het EP:
Het ligt voor de hand dat Hoekstra de Groenen aan boord wil krijgen, want een Eurocommissaris klimaat zonder steun van de Groenen is niet geloofwaardig.
Maar die steun is niet vanzelfsprekend, denkt Bas Eickhout, fractievoorzitter van GroenLinks. "Waarom zouden wij hem steunen?", zegt Eickhout, "We hebben aardige gesprekken gehad, maar hij heeft mij nog niet overtuigend laten zien waarom hij een goede Eurocommissaris klimaat zou zijn. Hij kan wel zeggen dat hij klimaatbeleid belangrijk vindt, maar hij moet veel concreter worden. Wat gaat hij dan doen, waar gaat hij voor vechten? We gaan hem niet op zijn mooie ogen geloven."
Rob Roos (voorheen JA21, nu onafhankelijk) is positiever, maar nog niet overtuigd. "Als Hoekstra de lijn van Timmermans voortzet, kan hij onze steun wel vergeten. Wij willen dat hij voor een realistisch beleid zorgt. Dat klimaatbeleid haalbaar en betaalbaar wordt en niet ingewikkelder en duurder. De Green Deal heeft al voor genoeg problemen gezorgd."
Lastige balans
De Groenen en de Europese conservatieven staan lijnrecht tegenover elkaar op klimaatgebied. Alles bij elkaar is het voor Hoekstra moeilijk balanceren. Want als hij zich te ambitieus toont in een poging de Groenen over de streep te trekken, kan zijn eigen christendemocratische achterban gaan sputteren. Zij zijn juist blij dat ze zijn verlost van Frans Timmermans en verwachten van Hoekstra een gematigder koers.
Mocht Hoekstra er niet in slagen om een twee derde meerderheid te halen, dan is er een herkansingsmogelijkheid. Wanneer die is, staat nog niet vast. Sowieso is nog een stemming in het hele Europees Parlement nodig, waar een gewone meerderheid genoeg is. Pas daarna kan Hoekstra Eurocommissaris worden.
Ondertussen dringt de tijd, want eind november begint in Dubai de belangrijke klimaatconferentie COP 28. De bedoeling is dat Hoekstra daar als onderhandelaar namens de EU naar toe gaat. De Europese ministers van Milieu stellen op 16 oktober een mandaat voor die onderhandelingen vast, dus voor die tijd moet hij eigenlijk goedgekeurd zijn door het Europees Parlement. De hoorzitting van 2 oktober is een eerste test of dat haalbaar zal blijken.
