Gezond eten hoeft niet duur te zijn, 'maar het wordt wel lastig gemaakt'
Rijst met verse groenten versus een diepvriespizza: veel Nederlanders zeggen wel voor de eerste, gezonde optie te willen kiezen, maar dat niet te doen vanwege de kosten. Dat blijkt vandaag uit cijfers van het CBS. Gezond én betaalbaar eten is een uitdaging voor velen, zegt ook het Voedingscentrum, maar de verantwoordelijkheid hiervoor moet niet alleen bij de consument liggen.
Prijs is een bepalende factor als mensen eten kopen, zegt Liesbeth Velema, expert voeding en gedrag bij het Voedingscentrum. "En we zien de afgelopen jaren dat gezond eten harder in prijs is gestegen dan ongezond eten."
Naast prijs spelen ook gemak en smaak een grote rol, zegt Velema, en ook die factoren dragen niet bij aan het maken van gezonde keuzes. "Van nature hebben we een voorkeur voor zout, zoet en vet eten. En als je kijkt naar de voedselomgeving om ons heen, wordt het ons niet makkelijk gemaakt daar nee tegen te zeggen."
Velema doelt op de vele ongezonde verleidingen waar mensen dagelijks aan worden blootgesteld. "80 procent van het supermarktaanbod zit niet in de Schijf van Vijf. Dat geldt ook voor de aanbiedingen. Daarnaast zien we ook dat mensen in wijken met veel fastfoodrestaurants het normaler vinden om ongezond te eten."
Vissticks of paprika's
Een hamburger afhalen bij de snackbar om de hoek is door deze factoren vaak een aantrekkelijker optie dan bedenken wat je wil koken, boodschappen doen en het klaarmaken. En als je dan toch naar de supermarkt gaat na een lange werkdag, kan de verleiding groot zijn om een pak vissticks van vijftien stuks te kopen in plaats van twee biologische paprika's van dezelfde prijs.
"Je kunt wel gezond eten met minder geld, maar je moet er meer moeite voor doen", zegt Velema. "Je kunt aanbiedingen in de gaten houden bij verschillende supermarkten, naar de markt gaan aan het eind van de middag en groenten van het seizoen kopen, maar dat kost tijd. En je moet ook weten hoe je het moet bereiden."
Op de site van het Voedingscentrum staan budgettips en gezonde en betaalbare recepten. Velema zegt dat ook de overheid het consumenten makkelijker zou kunnen maken gezond te kiezen in de supermarkt. "Wij zijn een voorstander van een lager btw-tarief voor gezond eten, en ongezond eten zou wat ons betreft duurder mogen worden. Zeker voor mensen met een kleine beurs, die misschien veel aan hun hoofd hebben, kan het lastig zijn om gezond eten boven aan de prioriteitenlijst te zetten."
Gezond eten als basisvoorziening
Dat zag ook Floris Visser, oprichter van de Volkskantine op Rotterdam-Zuid. Met dit onlangs geopende wijkrestaurant wil hij van gezond eten een basisvoorziening maken. "Het is toch gek dat we wel publieke voorzieningen hebben zoals bibliotheken en openbaar vervoer, maar dat dat er niet is voor een primaire levensbehoefte als gezond eten."
Vanaf januari 2024 moet de Volkskantine een centrale plek in de wijk zijn waar iedereen een voedzame maaltijd kan eten voor de prijs van een snackbarmaaltijd. De openbare keuken waar bewoners met elkaar kunnen koken is al open. Elke maandagochtend komt er een groepje bewoners bij elkaar om in het Mealprep Café voor 15 euro een compleet weekmenu te koken: vijf avondmaaltijden voor een gezin van vijf. 25 porties in totaal, dus 60 cent per portie.
Milaisa kookt op maandag alvast voor de rest van de week:
Meer nog dan kennis overbrengen over gezond eten, probeert de Volkskantine bewoners aan te sporen iets met die kennis te doen. "De meeste mensen weten best wat gezond en wat ongezond is", zegt Visser. "Maar als je in je omgeving alleen maar snelle, ongezonde opties ziet, is het lastig de gezonde keuze te maken, of je nu veel of weinig verdient."
Visser noemt zijn missie 'vechten tegen de bierkaai', maar met het Mealprep Café probeert hij mensen aan te sporen voor goedkoop en gezond te gaan in plaats van goedkoop en ongezond te kiezen. "We zijn niet belerend van: dit mag wel en dit mag niet. Iedereen kan koken, maar soms hebben mensen handvatten en een beetje vertrouwen nodig."
