Spaanse vrouwen staan op na kus bondsvoorzitter: 'Het is voorbij'

• Miral de Bruijne

  correspondent Spanje en Portugal

"Se Acabó!" Het is voorbij! Het zijn de woorden die Spanjaarden omhooghouden tijdens demonstraties in het hele land. De hashtag is online populair en veel vrouwen delen daarbij hun verhaal. Verhalen over de machocultuur, seksuele intimidatie en geweld.

Het gebeurde alweer twee weken geleden, maar in Spanje gaat het er nog elke dag over. De kus van voetbalbondsvoorzitter Luis Rubiales op de mond van wereldkampioen Jennifer Hermoso. Het gebeurde voor de ogen van de hele wereld. Terwijl er nog altijd wordt gespeculeerd of de kus nu gewenst was of niet, lijkt er een nieuwe beweging te zijn ontstaan. Veel mensen maken de vergelijking met de MeToo-beweging van een aantal jaar terug.

Feminist en journalist Cristina Fallarás ziet dat anders. "Het grootste verschil tussen Se Acabó en MeToo is dat de slachtoffers zich toen uitspraken. Nu zijn het de overlevenden, de winnaars die zich uitspreken. Dat is een enorm verschil. Deze vrouwen zijn het zat en ze willen de wereld laten zien dat dit nooit meer mag gebeuren."

MeToo-beweging

Fallarás is een van de meest prominente feministen van Spanje. Tijdens de MeToo-beweging in 2017 deelde ze al de verhalen van duizenden vrouwen die ze online van hen ontving. Toen ze Rubiales afgelopen week op een persconferentie zag spreken over wat er op dat podium in Australië volgens hem gebeurde, maakte dat iets in haar los. "Ik dacht: hoeveel vrouwen moeten zich wel niet net zo boos maken als ik."

Ze schreef er een artikel over en ze kreeg gelijk. Want al snel liep haar inbox weer vol. Via Instagram wisten duizenden vrouwen haar te vinden. "Eerst kreeg ik er tien, toen twintig, tweehonderd en nu krijg ik elke minuut wel een nieuw verhaal binnen." En ook deze persoonlijke verhalen besloot ze te delen.

In anonieme vorm zet ze de verhalen op Instagram. "Als je leest dat iemand is aangerand door haar opa, kan het weer een verhaal bij iemand anders oproepen. Door die verhalen te delen, verbreken we de stilte en dat kan onze maatschappij veranderen."

Topje van de ijsberg

Niet alleen online laten vrouwen van zich horen. De afgelopen weken werd veel gedemonstreerd. Arantxa Lopez zet zich met Feminismos Madrid in voor vrouwenemancipatie. Het is een van de organisaties achter de protesten om Hermoso te steunen. Lopez vertelt dat het niet altijd vanzelfsprekend is geweest dat het Spaanse vrouwenelftal wereldkampioen zou worden.

"Ik ben nu 42 en voetbal al sinds mijn jeugd", zegt ze. "In de jaren 80 waren er simpelweg geen vrouwenteams waar ik kon voetballen." Vrouwenvoetbal is sindsdien genormaliseerd en geprofessionaliseerd. Maar wat er na de finalewinst gebeurde, verbaast haar niet. "Het is pas het topje van de ijsberg. De Spaanse voetbalsters moeten al jaren omgaan met discriminatie en geweld."

Lopez denkt dat het niet stopt bij het uitspreken van je verhaal. "Het gaat verder dan dat. Het systeem moet veranderen, niet alleen in voetbal en in sport, maar in de hele maatschappij", legt ze uit. "De regering heeft de afgelopen jaren al grote stappen gezet, maar we zijn er nog niet."

Feminisme naar hoger niveau

Ook Farallás ziet de stappen die zijn gezet. "Spanje is een feministisch land. Onze wetten lopen voor op bijna alle landen op de wereld. De Europese Unie gebruikt onze regels zelfs als voorbeeld. De wereld is macho, het is geen Spaans probleem." Ze ziet de Se Acabó-beweging als het resultaat van het beleid van de afgelopen vier jaar. "Het ministerie van Gelijkheid heeft het feminisme naar een hoger niveau getild."

De maatschappij is volgens haar veranderd, omdat jonge vrouwen veranderen. "Als mijn generatie vroeger op straat werd geïntimideerd, deden we niets: we waren verlamd. De generatie van mijn 15-jarige dochter spreekt mannen aan op hun gedrag. Ze roepen: 'Kijk wat dit varken tegen me zegt!' Ze schamen zich niet en zoeken het probleem niet meer bij zichzelf."