Waarom eliteclubs botsen met FIFA en PSV lang moet wachten op Gakpo-miljoenen
Op dinsdag 13 juni om 16.00 uur verschijnt een opmerkelijk kort bericht op de website van wereldvoetbalbond FIFA. "Franse amateurclub is de eerste ontvanger van een betaling van het FIFA Clearing House", luidt de kop. Daaronder een foto van een trotse clubvoorzitter op een grasveld. Achter hem een tractor, een schuur en een zandpad.
Het bericht gaat verder: "Deze transactie, ter waarde van 159.990 euro, ontstond door de transfer van een speler die door SC Malesherbois werd opgeleid tussen zijn twaalfde en vijftiende. Hij ging naar een Europese topclub." Wie de speler in kwestie is, laat FIFA in het midden. Welke topclub hem aankocht? Nergens wordt het genoemd.
Volgens FIFA zijn dit soort details ook niet nodig om het punt te maken: deze transactie is namelijk een schoolvoorbeeld om aan te geven dat het nieuwe FIFA Clearing House werkt. Woorden als "fair", "efficiënt" en "integer" worden niet geschuwd om het eigen, sinds november 2022 werkzame, betalingssysteem te prijzen.
Het persbericht kan met recht een PR-stunt(je) worden genoemd. SC Malesherbois blijkt namelijk na zeven maanden de enige club ter wereld te zijn die geld heeft ontvangen vanuit het FIFA Clearing House, terwijl er 7.515 casussen zijn aangemeld. Daarnaast zijn er inmiddels al tientallen juridische procedures gestart door topclubs om onder betalingen uit te komen, zo blijkt uit gesprekken die de NOS afgelopen tijd voerde met betrokkenen.
"Afgelopen maanden spanden clubs tientallen zaken aan. Alleen ikzelf heb al zo'n twintig zaken behandeld als gevolg van het clearing house. Ik verwacht dat dit toeneemt in de toekomst", stelt Frans de Weger, naast advocaat ook voorzitter van het FIFA Dispute Resolution Chamber. Binnen deze 'kamer' worden contractuele geschillen behandeld in de internationale voetbalwereld.
Tijdrekken
Met name grotere Europese clubs zetten de hakken in het zand. De Weger: "Deze clubs beschikken over topjuristen. Soms proberen ze het proces te rekken, er helemaal onderuit te komen of minder te betalen. Zulke processen kunnen zomaar anderhalf jaar duren, zeker als zij ook nog de stap zetten naar sporttribunaal CAS."
Een verklaring? Zij krijgen nu te maken met een verplicht en geautomatiseerd betalingssysteem, waar er vóór het FIFA Clearing House een situatie gold waarin clubs als SC Malesherbois zélf facturen moesten sturen naar het buitenland.
Veel geld, bestemd voor opleidende clubjes, bleef zo op de plank liggen omdat clubs vaak niet in staat bleken om transfers van oud-spelers te monitoren. Ook de taalbarrière was een hindernis.
Maar de tientallen procedures vormen niet de enige kink in de kabel bij het nieuwe FIFA-project. Achter de schermen lijkt FIFA overweldigd door de hoeveelheid zaken. Een betrokkene stelt dat FIFA momenteel 'op zijn tandvlees' loopt vanwege de hoge werkdruk. De rij clubs die wachten op opleidingsgelden is inmiddels lang. Ook Nederlandse clubs hebben hiermee te maken.
Neem PSV. De Brabanders ontvingen naar verluidt 42 miljoen euro voor de wintertransfer van Cody Gakpo. Als jeugdspeler doorliep de 24-jarige aanvaller de hele opleiding van PSV, waar hij sinds 2007 actief was. Ter compensatie van dat opleidingswerk heeft PSV recht op 5 procent van de transfersom, omgerekend zo'n 2 miljoen euro verspreid in termijnen. Dat geld moet vanuit Liverpool via het FIFA Clearing House in Parijs naar Eindhoven gestuurd worden.
In theorie gaat dat zo, maar dat is niet de praktijk. In een reactie laat PSV weten dat het vooralsnog geen euro opleidingsgeld heeft ontvangen. Ook weet de club niet waarom de procedure bij deze op het oog zeer eenvoudige transfer (tussen twee gerenommeerde clubs uit twee gerenommeerde competities waarbij slechts één club aanspraak maakt op een opleidingsvergoeding) zo traag verloopt.
Gakpo-deal over veel schijven
Voor Feyenoord (dat sterspeler Kökçü verkocht voor zo'n 25 miljoen), maar ook clubs als Ajax en AZ (waar vanuit het buitenland flink getrokken wordt aan zelf opgeleide spelers als Jurriën Timber en Tijjani Reijnders) is de Gakpo-deal het voorland. Zij weten nu al: het wordt lang, wellicht héél lang, wachten op het geld waar ze recht op hebben.
Procedures binnen het FIFA Clearing House kosten namelijk tijd. Veel tijd. Over veel schijven moet worden gekeken naar stapels papierwerk, geldstromen, de integriteit van clubeigenaren. Ook wordt onderzoek gedaan naar de opleidingsjaren en het carrièreverloop van voetballers.
Eerder schatte FIFA in presentaties dat het controleproces maximaal 121 dagen zou beslaan. Deze ambitie blijkt in de praktijk onhaalbaar. Sinds de opening van de winterse transferperiode op 1 januari zijn inmiddels al 187 dagen verstreken en 7.515 casussen gestart. Daarvan zitten 423 gevallen in de fase waarin ze intensief gecontroleerd worden en is er dus slechts één club uitbetaald: SC Malesherbois.
Wie de betrokken speler is? Een belletje naar de clubvoorzitter-voor-de-tractor-op-de-foto biedt uitkomst. "Dat is Benoît Badiashile", zegt hij trots in gebrekkig Engels over de talentvolle verdediger die begin dit jaar voor 37 miljoen transfereerde. Hij vervolgt in het Frans: "Hij speelde hier in de jeugd, ging naar AS Monaco en nu speelt-ie bij Chelsea."
Meer details kan de bestuurder uit het dorpje met 6.000 inwoners niet prijsgeven. "Dat weet onze penningmeester, maar die is op vakantie tot begin augustus."
