Massale vogelsterfte op broedeiland Stern

De vogelgriep treft nu ook de vogels die leven op het broedeiland Stern, voor de kust van Bierum in de Eems. De afgelopen weken zijn daar ruim 3500 dode kokmeeuwen, visdieven en noordse sternen geteld.

"Je begint met vuilniszakken om de dode vogels in te stoppen, inmiddels gebruiken we kruiwagens", zegt Peter de Boer van Sovon Vogelonderzoek bij de lokale omroep Oog TV. "En ja, dan kun je een hele stoere man zijn, maar dit doet mij echt pijn. Ik heb al verschillende keren met tranen in de ogen staan kijken."

Het vogelbroedeiland Stern werd in 2017 aangelegd in de Waddenzee, als alternatief voor de steeds drukkere Eemshaven. Vogels konden daar niet meer veilig broeden tussen de vele bedrijven. Ook hadden ze last van de windmolens en vielen ze soms mensen aan.

In vijf jaar tijd werd het eiland met een oppervlakte van zo'n twee hectare een echte trekpleister voor vogels. Vorig jaar broedden er 945 paar visdieven. Ook de noordse stern deed het toen goed met 144 broedparen, aldus de provincie Groningen. Daarmee telde het broedeiland voor beide soorten de grootste kolonies van de Waddenzee.

Nog twintig procent over

Maar volgens De Boer ging het onlangs mis. "We komen niet dagelijks op het eiland, omdat we de situatie niet willen verstoren. Ruim twee weken geleden ontdekten we dertig dode en zieke vogels. Een paar dagen later waren het er meer dan 300. Uit onderzoek is inmiddels vast komen te staan dat het om de hoogpathogene variant gaat."

"Kokmeeuwen worden getroffen, maar ook visdieven. Van de afgelopen voorjaar geboren kokmeeuwen is nog ongeveer twintig procent over. De visdief lijkt daar nu achteraan te gaan. Op zich is dat logisch, want de vogelsoorten zitten verspreid door elkaar heen. Ik doe dit werk nu 24 jaar, maar dit heb ik nog nooit eerder meegemaakt."

Vogelgriep is sinds enige tijd endemisch in Nederland. Dat betekent dat de zeer besmettelijke ziekte nu ook in de zomer wordt overgebracht en zowel wilde vogels als pluimvee kan treffen. Geen enkele vogel lijkt immuun. "Waar het virus eerst alleen voorkwam onder de wintervogels worden sinds vorig jaar ook broedvogels getroffen", aldus De Boer. "Als je het hebt over de visdief en de kokmeeuw, dan zijn dit langlevende vogels. Dus als er een jaar geen jongen worden geboren, is dat niet direct rampzalig. Hoewel je de effecten in het hele Waddengebied gaat merken omdat er minder vogels zijn. Een groot deel komt te overlijden, en is er niet meer."

Ik moet afkloppen

Intussen maken natuurbeheerders in de buurt zich grote zorgen. In de Onlanden, net iets ten zuiden van de stad Groningen, staat boswachter Bart Zwiers op scherp, meldt RTV Noord. "In de Onlanden is het op dit moment rustig", zegt hij. "Ik realiseer me direct dat ik dit moet afkloppen. Afgelopen voorjaar hadden wij een uitbraak van het virus in ons gebied waarbij honderden dode kokmeeuwen werden aangetroffen. Op dit moment treffen wij eigenlijk geen vogelgriepgevallen aan. Maar nu er op het eiland Stern de afgelopen periode veel dode vogels zijn aangetroffen, zullen de gevolgen in de hele regio merkbaar zijn. Waarbij er ook het risico is dat het overslaat."

Zijn grote sterns die nu in ons land broeden immuun voor het vogelgriepvirus? De kwetsbare soort werd vorig jaar hard getroffen door de vogelgriep. Daarom testen onderzoekers op Texel deze vogels op antistoffen.