Onderzoek: Italiaanse maffia-aanpak deels bruikbaar voor Nederland
Onderdelen van de Italiaanse anti-maffiawetgeving kunnen bruikbaar zijn voor Nederland om de georganiseerde misdaad beter te bestrijden. Dat komt naar voren uit een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid had daar om gevraagd, omdat de overheid wil weten wat Nederland kan leren van de Italiaanse aanpak van de maffia. Daar gelden sinds de jaren 90 strenge wetten om het geweld en de invloed van deze criminele organisaties in te dammen.
In de eerste plaats is een betere kroongetuigenregeling nodig, onderstreept ook dit onderzoek. De afgelopen tijd was er al veel kritiek op het gebrek aan bescherming door de overheid, naar aanleiding van de moorden rond het proces tegen Ridouan Taghi.
Minder onderhandelingsruimte
In Italië worden kroongetuigen en hun omgeving beter beschermd door de overheid. Tegelijkertijd is er bij het sluiten van deals minder onderhandelingsruimte voor maffialeden die willen praten.
"Het is daar take it or leave it", vertelt onderzoeker Laura Peters van de Rijksuniversiteit Groningen. "Je moet verklaren wat je weet binnen 180 dagen. Alleen dan kom je in een beschermingsprogramma."
Bescherming wordt niet geregeld door het Openbaar Ministerie, zoals in Nederland nog het geval is, maar door een aparte organisatie. "Dat biedt voor ons wel mogelijkheden tot verbetering", zegt Peters.
Aanpak versnipperd
De kroongetuigenregeling wordt in Italië veel vaker gebruikt. Vorig jaar zaten er bijna 900 kroongetuigen in een beschermingsprogramma, in Nederland maar een paar.
Een ander verbeterpunt is overzicht over strafrechtelijke onderzoeken en het delen van informatie over criminelen. In Italië worden alle onderzoeken naar maffiaorganisaties landelijk gecoördineerd door een speciale afdeling van het Openbaar Ministerie.
In Nederland is de aanpak van georganiseerde criminaliteit versnipperd. "Het optreden als één front tegen de misdaad, daar kunnen we nog wel van leren."
Niet alles relevant
Maar niet alle Italiaanse anti-maffiawetten zijn bruikbaar voor Nederland. Zo bestaat hier al een wetsartikel om criminele organisaties aan te pakken. Volgens het onderzoek is niet gebleken dat dit niet werkt.
In Italië heeft de politie meer opsporingsbevoegdheden voor de aanpak van de maffia, maar in Nederland zijn die bevoegdheden er al.
Verder zijn er in Italië verkorte procedures voor maffiaprocessen om het aantal zittingen te beperken. Ook dat is voor Nederland minder relevant, omdat bijvoorbeeld getuigen hier vaak niet op zitting gehoord hoeven te worden.
Italie is anders
Hoewel er de afgelopen tijd door bestuurders regelmatig naar Italië wordt gekeken in de strijd tegen de misdaad, is de situatie niet zomaar te vergelijken met Nederland, waarschuwt het onderzoek.
"Hier zien we wel ondermijnende criminaliteit met maffia-achtige trekken, maar de vraag is in hoeverre je dat met de Italiaanse maffia kunt vergelijken", zegt Peters. "Je kunt dus niet één-op-één die anti-maffiabepalingen overnemen."
Volgens Peters moet nu eerst gekeken worden welke specifieke kenmerken van de georganiseerde misdaad in Nederland beter aangepakt moeten worden en waar dus extra regelingen voor nodig zijn. Het kabinet reageert later op de bevindingen.
