'Dnjepr-oversteek Oekraïne opvallend, kan Rusland niet negeren'

Het nieuws dat Oekraïense militairen erin zijn geslaagd om de rivier de Dnjepr bij Cherson over te steken, doet militair analisten verrast opkijken. De Oekraïense operatie is waarschijnlijk de eerste stap van een groter plan, zeggen oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif en hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga. Maar wat dat plan precies is, blijft vooralsnog gissen - al moet Rusland er nu al op reageren.

Het Amerikaanse Institute for the Study of War meldde gisteren dat Oekraïense eenheden posities hebben ingenomen op de oostelijke oever van de Dnjepr. Die oever was eerder volledig bezet door Rusland. ISW baseerde zich op satellietbeelden en informatie van Russische militaire bloggers. De eenheden zouden ook stabiele aanvoerlijnen hebben opgetuigd.

Oekraïne wil zelf niets kwijt over de operatie. Onduidelijk is ook hoeveel militairen de oversteek hebben gemaakt, en hoelang ze er al zitten.

De Dnjepr oversteken is nogal een risico, zegt hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga. De rivier is bij Cherson zo'n 600 meter breed en bij iedere overtocht maak je jezelf kwetsbaar. Zeker gezien de schaarse capaciteiten van Oekraïne moet het volgens Osinga een weloverwogen besluit zijn geweest.

De vraag is dus wat Oekraïne met de operatie beoogt. Sowieso kan de Oekraïense aanwezigheid op de oostelijke oever helpen om Russische eenheden verder weg van Cherson te duwen. Osinga: "De stad werd vanaf november voortdurend bestookt door Russische artillerie, waardoor het normale leven daar niet op gang kon komen."

'Dit doe je niet zomaar'

Maar of dat de hoofdreden is? "Ik denk dat je toch moet denken aan iets wat verband houdt met een offensief", zegt Mart de Kruif, voormalig commandant Landstrijdkrachten. "Over de Dnjepr gaan doe je niet zomaar. Voor mij is dit een neven- of schijnaanval, die kan dienen als afleiding of als startpunt voor verdere operaties." Ook Osinga zegt dat deze operatie verdergaat dan de verkenningen die Oekraïne eerder uitvoerde in het gebied. "Dit lijkt permanenter te zijn."

De analisten benadrukken dat nu geen sluitend antwoord te geven is op de vraag wat Oekraïne precies van plan is. "Het uitgangspunt om op die oostoever te zitten is goed, maar dat wil niet zeggen dat Oekraïne daar gaat aanvallen", zegt De Kruif. In het moerassige gebied met weinig infrastructuur zou dat ook niet voor de hand liggen.

De actie kan volgens De Kruif misleiding zijn: hier de aandacht van de Russen trekken en vervolgens ergens anders toeslaan. "Vorig jaar hintte Oekraïne ook op een offensief bij Cherson, waarop de Russen troepen verplaatsten. Vervolgens sloeg Oekraïne met succes toe in Charkiv." Dat gebied ligt honderden kilometers verderop.

'Rusland moet hier iets mee'

Wat bij een blik op de kaart ook opvalt, is de nabijheid van de Krim. Als je eenmaal de Dnjepr bent gepasseerd, is het nog zo'n 90 kilometer tot de grens met het schiereiland dat al in 2014 door Rusland is geannexeerd. Het oversteken van de rivier is dan ook een directe bedreiging voor Rusland, zegt Osinga. "Dat kan Rusland niet zomaar negeren. Ze moeten hier iets mee doen." Die druk alleen al kan volgens hem de moeite van de operatie waard zijn.

"Je moet dit zien als de eerste van diverse aanvallen waarbij Oekraïne probeert te ontdekken waar de Russen zwak zijn", zegt Osinga verder. Het Institute for the Study of War, dat als eerste melding maakte van de Dnjepr-oversteek, stelt dat de Russische eenheden in de regio Cherson slecht georganiseerd en onderbemand zijn, zeker nu de beter getrainde militairen op andere plekken nodig zijn. Osinga: "Rusland loopt ertegenaan dat het front 1000 kilometer lang is. Je kunt niet overal de meest gemotiveerde en best getrainde eenheden neerzetten."

Wat Oekraïne in het geniep ook van plan is, eenvoudig wordt het niet. De overgestoken Oekraïense militairen zitten in relatief ontoegankelijk gebied en met een 600 meter brede rivier achter zich. Snel meer manschappen overbrengen en doorstoten kan nu niet. "De logistiek is heel kwetsbaar", zegt Osinga. "Het zou een riskante onderneming zijn om dit de basis te maken van je tegenoffensief."