Rusland wijst op 'negatieve gevolgen' van Finse toetreding tot de NAVO

• Geert Groot Koerkamp

Met de toetreding van Finland tot de NAVO is de lengte van de gemeenschappelijke grens van Rusland met de alliantie meer dan verdubbeld. Rusland reageert bovenal geïrriteerd op de jongste NAVO-uitbreiding en hint, net als voorheen, op negatieve gevolgen voor de veiligheid van Finland en op onvermijdelijke tegenmaatregelen.

Tot nu toe stonden Russische grenswachten oog in oog met hun NAVO-collega's in Polen, de Baltische staten en Noorwegen, over een totale lengte van 1215 kilometer. Nu komt daar nog eens 1340 kilometer bij. Daarmee is de geopolitieke kaart van Noordwest-Europa in één klap radicaal veranderd.

"Dit is zonder meer een gebeurtenis die niet zal bijdragen aan het verbeteren van de stabiliteit, veiligheid en voorspelbaarheid op het Europese continent," zei Kremlinwoordvoerder Peskov in een reactie op het Finse NAVO-lidmaatschap. Hij voegde daaraan toe dat de toetreding voor Rusland "een aanvullende bedreiging" vormt.

Volgens de Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Rjabkov zal Rusland de beloofde tegenmaatregelen bekend maken op "een passend moment". "Wij beschikken over de militaire middelen en de politieke wil, onze samenleving staat achter de bescherming van onze soevereiniteit en het afwenden van iedere bedreiging", aldus Rjabkov.

Onverholen waarschuwing

Russische commentatoren betogen in koor dat het Finse NAVO-lidmaatschap niet zal bijdragen aan meer veiligheid voor Finland, integendeel. "Zelfs daar begrijpt men dat Rusland gedwongen is tegenmaatregelen te nemen en de militaire aanwezigheid (langs de grens, red.) op te voeren", schrijft de vicevoorzitter van de Federatieraad Kosatsjov in de staatskrant Rossijskaja Gazeta.

Bekijk hoe de Finse vlag gisteren werd gehesen bij het NAVO-hoofdkwartier in Brussel:

Volgens hem heeft Finland met de toetreding tot de NAVO willens en wetens een "strategische bedreiging" in huis gehaald. De enige reden, weet de senator, is "om Rusland een hak te zetten". "Het brengt Europa een nieuw probleem, door de laatste min of meer neutrale bufferzone tussen het Westen en Rusland te liquideren."

In voorbije jaren heeft Rusland Finland herhaaldelijk gewezen op de mogelijke negatieve gevolgen van een NAVO-lidmaatschap, ook toen dat perspectief nog heel ver weg leek. Toen de NAVO in reactie op de annexatie van de Krim en het begin van de oorlog in Oost-Oekraïne in 2014 besloot tot de stationering van multinationale bataljons langs de buitengrenzen in Polen en de Baltische staten, greep president Poetin die gelegenheid aan om zijn Finse collega Sauli Niinistö nog eens te wijzen op de voor het neutrale Finland voordelige status quo.

"Wat moeten wij doen als antwoord op de uitbreiding van de NAVO-aanwezigheid langs onze grenzen?", vroeg Poetin zich hardop af, alvorens er fijntjes op te wijzen dat Rusland de eigen troepen tot op 1500 kilometer van de Russische grens had teruggetrokken. Het was een onverholen waarschuwing aan de Finnen om toetreding tot de NAVO uit hun hoofd te laten.

Vergaande militaire stappen

Maar nadat Russische troepen in februari vorig jaar de grens met buurland Oekraïne waren overgetrokken kwam het proces juist in een stroomversnelling. Dat de toetreding van de Finnen voor Rusland onverwacht kwam, blijkt uit de uiteenlopende reacties aan Russische zijde.

Oud-president Dmitri Medvedev reageerde traditioneel fel en dreigde met vergaande militaire stappen, zoals opvoeren van de militaire aanwezigheid, ook in de Finse Golf, als Finland en Zweden zich zouden aansluiten bij de NAVO. "In dat geval kan geen sprake meer zijn van een kernwapenvrije status voor de Oostzee," aldus Medvedev.

Poetin was beduidend milder, zeker in het licht van Ruslands jarenlange felle verzet tegen een theoretisch toekomstig NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne of Georgië, en wees de Finse president er per telefoon op dat het opgeven door Finland van de traditionele neutraliteit een vergissing zou zijn, "aangezien de veiligheid van Finland door niets wordt bedreigd". Het zou de zo goede bilaterale betrekkingen schade kunnen toebrengen.

'Relict van de Koude Oorlog'

Toen de Finse en Zweedse verzoeken om toetreding tot de NAVO eenmaal een feit waren, volstond Poetin met de opvallend laconieke constatering dat het proces "geen directe bedreiging voor Rusland" vormt en dat Zweden en Finland "als ze dat willen kunnen toetreden" tot de NAVO, dat hij een relict van de Koude Oorlog noemde.

"Rusland heeft geen problemen met Zweden en Finland", zei Poetin in juni vorig jaar tijdens een topontmoeting in Turkmenistan. "Maar wij zullen beslist reageren op de uitbreiding van de militaire infrastructuur in die regio."