Vrouw meer werken, man meer zorgen? Overheid begint campagne

• Anna Mees

  redacteur Online

Veel vrouwen werken in de zorg en het onderwijs in deeltijd, en dat zijn nu juist sectoren met grote personeelstekorten. De overheid ziet graag dat vrouwen meer uren gaan werken. Maar tegelijk is er een groot tekort aan kinderopvangplekken en de zorg voor de kinderen komt nog steeds vooral op vrouwen neer.

Met een nieuwe campagne probeert de overheid vrouwen te verleiden om meer te gaan werken. In filmpjes komen vrouwelijke zorgmedewerkers aan het woord die hun contract uitbreiden en daar tevreden over zijn.

De overheid legt nu veel verantwoordelijkheid bij vrouwen zelf neer, zegt Mara Yerkes, hoogleraar sociaal beleid en sociale ongelijkheid aan de Universiteit Utrecht. "Er is weinig aandacht voor andere aspecten zoals kinderopvang, ouderschapsverlof, de rol van werkgevers en de cultuur rondom werk en zorg."

Verantwoordelijkheid delen

Twee op de drie moeders die in deeltijd werken zouden meer uren willen maken, bijvoorbeeld als werk beter gecombineerd kan worden met het privéleven. En daar wringt de schoen. Nog geen een op de tien stellen verdeelt werk en de zorg gelijk, blijkt uit de Emancipatiemonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bij verreweg de meeste stellen werkt de de vrouw minder en zorgt ze meer.

Jens van Tricht, die met zijn organisatie Emancipator "maatschappelijke normen voor mannen en mannelijkheid" wil veranderen, zou dat graag anders zien. "Er is een enorm onderbenut zorgpotentieel bij mannen in de samenleving", zegt hij, verwijzend naar onderbenut arbeidspotentieel bij vrouwen. Volgens hem zouden meer mannen in de zorg kunnen werken en ook meer voor kinderen en het huishouden kunnen zorgen.

'Ga het gesprek aan'

Het is vooral de bedoeling dat vrouwen het gesprek 'aan de keukentafel' en met hun werkgever aangaan, zegt minister Van Gennip van Sociale Zaken in het NOS Radio 1 Journaal. "Hoe kunnen we nou met elkaar die taken tussen privé en het werk beter verdelen en zorgen dat mensen die het willen, meer uren kunnen werken? We moeten uiteindelijk zowel al die mantelzorg en zorg voor kinderen voor elkaar krijgen, als samen Nederland open houden."

Zo zouden werkgevers roosters kunnen veranderen. In de thuiszorg beginnen medewerkers bijvoorbeeld om 07.00 uur, als de kinderopvang nog niet open is. En duren diensten vijf uur, waardoor medewerkers met vier dagen werken op 20 uur en niet bijvoorbeeld op 32 uur uitkomen.

Tijd en ruimte voor vaders

Ook roept Van Gennip vrouwen op om na te denken over hun financiële positie. "Parttime werken is prima, als het jouw keuze is omdat het past bij je leven, maar realiseer je wat het doet met je pensioen, met je financiële onafhankelijkheid. Scheiden, overlijden, je weet niet wat er nog gaat gebeuren."

Een derde van de vrouwen in Nederland is niet economisch zelfstandig. Ook is er nog steeds een loonkloof. Wel gaat het, zij het langzaam, beter met de emancipatie van vrouwen in Nederland.

Maar de maatschappelijke norm is hardnekkig. Vier op de vijf Nederlanders vindt dat moeders met kinderen tot vier jaar hooguit 28 uur per week zouden moeten werken (CBS). Ook wordt nog steeds gedacht dat moeders beter voor kinderen kunnen zorgen dan vaders.

"Als vaders de tijd en ruimte krijgen om zelf meer voor hun kinderen te zorgen, geloven ze meer in hun eigen kunnen en zijn ze meer geneigd om meer tijd met hun kinderen te zijn", zegt hoogleraar Yerkes op basis van Australisch onderzoek.

Tegen de organisatiecultuur in

Sinds een paar jaar is het partnerverlof in Nederland uitgebreid, een week volledig betaald en nog vijf weken voor 70 procent van het inkomen. "De tijd net na de geboorte is sterk bepalend voor hoe mannen en vrouwen de zorg verdelen. Als daar geen afspraken over worden gemaakt, zeker als vrouwen weer gaan werken, dan blijven vrouwen over het algemeen meer zorgtaken doen."

Toch verandert er iets, zegt Yerkes. "Het betaalde verlof leidt voor sommige groepen wel degelijk tot verandering. Mondjesmaat wordt het makkelijker voor vaders om tegen de organisatiecultuur in te gaan, de maatschappelijke normen uit te dagen en te zeggen: 'luister, ik kan ook zorgen en wil dat wel.' Dat kan vrouwen de ruimte geven om meer te gaan werken."