Xi op bezoek bij Poetin, wat is China's belang bij steun aan Kremlin?
Voor de veertigste keer ontmoeten ze elkaar: de Chinese president Xi Jinping en zijn Russische collega Vladimir Poetin. Het is de aftrap van een driedaags staatsbezoek aan Rusland, het eerste van Xi sinds Rusland Oekraïne binnenviel. Brengt Xi wapens, of een olijftak?
Aan de vooravond van de Olympische Winterspelen in 2022 is Poetin een van de weinige wereldleiders die wel komen opdagen in Peking. Xi beloont hem met een symbolisch 'partnerschap zonder grenzen' tussen China en Rusland. Enkele dagen na de slotceremonie van diezelfde Spelen valt Rusland Oekraïne binnen.
Onduidelijk is wat Xi daar toen al van wist. Feit is dat de vriendschap sinds de invasie niet bekoeld lijkt, integendeel. In de Chinese staatsmedia wordt al een jaar lang propaganda en misinformatie van het Kremlin verspreid. De NAVO onder leiding van Amerika is verantwoordelijk voor de oorlog, die Peking niet als zodanig wil benoemen, schrijft de staatspers. Het 'Oekraïneprobleem' heet het, of: 'de crisis'.
Gaten van westerse bedrijven
De pro-Russische neutraliteit, zoals sommige analisten het noemen, uit zich ook in de diplomatieke contacten. Sinds de invasie had Peking slechts vijf keer contact met Kiev, en nooit op het hoogste niveau. Met Moskou was er dertig keer officieel contact, waarvan vijf keer tussen de presidenten. Net als tien jaar geleden, toen Xi voor het eerst werd gekroond tot president, is ook nu, kort na het veiligstellen van zijn derde termijn, Rusland de eerste bestemming.
Dat zegt veel over de waarde die China hecht aan de relatie. Stabiliteit aan de duizenden kilometers lange noordgrens, een partner die China's wereldbeeld deelt, zijn Peking veel waard. China maakt dankbaar gebruik van de sterk verbeterde onderhandelingspositie in de gesprekken met Moskou. Grondstoffen als gas en olie en voeding koopt het tegen lagere prijzen in. Bedrijven uit de Volksrepubliek vullen de gaten die westerse bedrijven hebben laten vallen in Rusland.
Waarschuwingen uit Washington
Washington waarschuwde herhaaldelijk voor verdergaande steun. Onomstotelijk bewijs dat er nu al wapens geleverd worden is er niet. Wel zijn er berichten dat consumentendrones van het Chinese bedrijf DJI gebruikt worden door het Russische leger. Politico rept over de levering van Chinese geweren die in de douanecijfers terug zouden komen als 'jachtgeweren'.
China ontkent: het is Washington dat olie op het vuur gooit door wapens te leveren aan Oekraïne, klinkt het steevast. Dat die wapens bedoeld zijn om Oekraïners te helpen zichzelf te verdedigen tegen de Russische invasie, wordt er niet bij vermeld.
Juist nu Poetin op zijn knieën zit, ziet China de kans schoon de relatie met Rusland verder in eigen voordeel benutten. Daarvoor is het belangrijk dat Rusland niet verliest, of implodeert. Het heeft genoeg uitdagingen op het wereldtoneel, de strijd met Amerika voorop. Rust aan de noordgrens is, kijkende naar onder meer de Zuid-Chinese Zee en Taiwan, geen overbodige luxe.
China heeft daarom weinig belang bij een snel einde van de oorlog, laat staan een grote nederlaag voor Poetin. De Russische escapades in Oekraïne vormen in de gedachten van China een dankbare afleiding voor het Westen. Washington en Brussel moeten hun aandacht verdelen tussen Rusland en China, is het idee.
Dat betekent niet dat China belang heeft bij een langdurige oorlog. De Volksrepubliek drijft op handel; hogere prijzen dreigen het economisch herstel na de zero-covidrampjaren in gevaar te brengen. Dat China wordt gezien als bondgenoot van de Russen, schaadt het toch al beschimpte imago van China in het Westen.
Juist dat zou nu ook een belangrijke reden kunnen zijn voor Xi om nu wel met de Oekraïense president Zelensky te gaan praten. Xi heeft een twaalfpuntenplan op tafel gelegd waarin hij beide partijen oproept tot dialoog. Over terugtrekking van Russische troepen wordt niet gerept. "Voor complexe problemen zijn geen simpele oplossingen", stelde Xi in een ingezonden stuk in de Russische krant Rossiiskaya Gazeta.
