Lelylijn in nieuwe fase, maar aanleg nog allerminst zeker

• Jorn Kompeer

  redacteur Binnenland

Wat verwacht je van een spoorlijn tussen Groningen en Lelystad? Hoe snel zouden de treinen moeten rijden? En hoeveel mensen mogen overlast hebben van de lijn?

Het zijn vragen die vanaf vandaag voorliggen in het zogenoemde participatietraject van de Lelylijn. Hoewel nog lang niet zeker is of de spoorlijn er ook echt komt, kunnen inwoners nu al laten weten hoe en of ze de Lelylijn voor zich zien. En dat is voor het eerst in dit stadium, bij een groot project als een spoorlijn.

"Inwoners en belanghebbenden krijgen niet de platte vraag: bent u voor of tegen?", vertelt infrastructuur-staatssecretaris Vivianne Heijnen. "Maar we willen echt weten wat de voorkeuren zijn. Zodat de plannen bij het inbrengen al meteen op steun kunnen rekenen."

Hoe duur?

Toch betekent deze nieuwe fase niet per se dat de aanleg van de spoorlijn van Noord-Nederland naar de Randstad ook echt dichterbij is. In het regeerakkoord staat dan wel dat het kabinet drie miljard euro vrijmaakt voor de aanleg, maar dat is bij lange na niet genoeg. Ook een mogelijke subsidie vanuit Europa gaat dat gat niet dichten. Schattingen voor de aanleg lopen uiteen tussen de zes en twaalf miljard euro.

De Lelylijn zou Noord-Nederland beter moeten verbinden met de Randstad. Nu moeten alle treinen namelijk via de storingsgevoelige spoorlijn Zwolle-Meppel. Door de Lelylijn zou de reistijd flink verbeteren. Een treinrit van Groningen naar Amsterdam duurt nu ruim twee uur. Met de Lelylijn zou dat bijna een uur sneller worden. Dat biedt kansen voor bijvoorbeeld woningbouw, is de gedachte van de noordelijke provincies.

Veel voordelen dus. Maar de start van deze nieuwe fase markeert ook het moment waarop het tegengeluid luider zal gaan klinken, is de verwachting. Onder hen ook mensen die bang zijn dat de lijn het landschap veel zal aantasten, zoals Wiebe Bouma, directeur van Landschapsbeheer Friesland. "Ik ben op zich niet hard tegen, maar we kunnen ons landschap maar één keer uitgeven."

Bouma vindt de bereikbaarheid wel een sterk argument voor de aanleg, maar is tegelijk bang voor een forse groei van het aantal industrieterreinen en woonwijken in landelijk gebied. "De Hollander die in Friesland gaat wonen, komt niet voor een flat of een tussenwoning. Die wil veel ruimte en dat is juist waar we hier zo zuinig op zijn."

Geen Zuiderzeelijn

Daniël de Ruig begon vijf jaar geleden samen met een aantal anderen een lobby om de lijn nieuw leven in te blazen. Hij ziet in de spoorlijn juist een kans om het landschap op sommige plekken te verbeteren. "Een goed voorbeeld is de snelweg tussen Heerenveen en Drachten die dwars door een natuurgebied loopt. Met de Lelylijn krijg je de kans een brede tunnel aan te leggen voor weg en spoor, zodat het natuurgebied weer één wordt."

De Ruig is hoopvol over het momentum dat er nu is rond schoner reizen en minder vliegen. En ook dat burgers nu al betrokken worden, vindt hij een goede zet, al ziet hij wel een valkuil. "We moeten waken dat er straks niet te veel varianten en meningen op tafel liggen. Mede daardoor is het toen met de Zuiderzeelijn helemaal misgegaan."