Philips' probleem groter dan apneu-affaire: 'Er moeten lagen uit'

"Philips zit in een crisis", aldus bestuursvoorzitter Roy Jakobs. Vandaag werd bekend dat het bedrijf afgelopen jaar een verlies maakte van 1,6 miljard euro. Er werd een ontslagronde aangekondigd van nog eens 6000 ontslagen wereldwijd, nadat een paar maanden geleden al 4000 banen waren geschrapt.

Volgens topman Jakobs moet het bedrijf zich meer gaan richten op de uitvoering en de kwaliteit van producten, met veel focus op de veiligheid van patiënten. Want daarin ging het mis. Schuim in apneu-apparaten kon afbrokkelen, met mogelijk schade voor de gezondheid van patiënten.

Om meer grip te krijgen op de organisatie moet de structuur simpeler, zegt Jakobs. Minder projecten, meer focus op veiligheid en kwaliteit. En dat betekent ook: minder mensen voor de onderzoeksteams en minder staffuncties op het hoofdkantoor.

Meer dan kostenverlaging

Volgens analist van ING Marc Hesselink zien de plannen er voor de komende jaren goed uit. En hij ziet meer dan alleen kostenverlaging bij Philips: "De eerste ronde ontslagen was om te bezuinigen, maar deze 6000 werknemers gaan er gericht uit. Vroeger was de structuur extreem gecompliceerd. Dat moet simpeler. Je ziet nu al dat dat beter is, maar ze gaan dus nog verder. De plannen voelen heel logisch, nu ligt het echt aan hoe de executie is."

Beursanalist Corné van Zeijl kan zich goed bedenken dat Philips en topman Jakobs dit zo naar buiten brengen. "Ze leggen de focus op wat er in de structuur van de organisatie gaat veranderen. Maar dat neemt niet weg dat dit gewoon een reorganisatie is om geld te besparen. Door in de kosten te snijden, vergroot je je winstmarge."

'Uiteenvallingsproces'

En daarmee takelt het eens zo grote Philips verder af, zegt onderzoeksjournalist Marcel Metze, die meerdere boeken over het bedrijf schreef. "Het grote kantelpunt lag in de jaren 80. Philips was uitgedijd tot een technologieconglomeraat met heel veel verschillende takken. Snoeien had toen logica, bijvoorbeeld om productielocaties samen te brengen."

Maar vanaf die tijd is Philips ook verkeerde strategische keuzes gaan maken, zegt Metze. "Het tafelzilver werd verkocht en Philips ging steeds minder onderzoek doen en innoveren." Onder meer chipmachine-afdeling werd verkocht, die nu floreert onder de naam ASML. Op andere gebieden als muziektechnologie werden ze voorbijgestreefd door nieuwe spelers als Apple, mede door minder innovatie op dat vlak.

Uiteindelijk splitste het bedrijf zelfs in tweeën, waardoor zelfs de lampenproductie - waar het allemaal mee begon - niet meer onder Philips valt. "Het is een uiteenvallingsproces wat we zien; het lijkt nu de laatste fase in te gaan. Zonder de bescherming van andere winstgevende takken, is het bedrijf veel kwetsbaarder voor de grillen van de markt als het tegenzit", zegt Metze. "Dan kom je in de situatie dat je onderzoeksbanen schrapt, terwijl er nog wel dividend naar de aandeelhouders gaat."

Opvallend is dat ceo Jakobs al een paar jaar bij de persoonlijkgezondheidstak van Philips zit. Van Zeijl: "Hij trad daar in 2018 aan, dus hij is deels verantwoordelijk voor de problemen. Normaal zie je dan dat iemand weg moet als hij problemen creëert, maar bij Philips is Jakobs juist omhoog gepromoveerd."

De laatste drie maanden van afgelopen jaar ging het iets beter met Philips. Toen dat bekendgemaakt werd veerde het aandeel Philips even op, dus beleggers zijn blij. Voorlopig althans, want alles hangt af van hoe de slaapapneu-affaire wordt afgehandeld. "Voor langetermijnsucces is dat essentieel", zegt analist van Zeijl. "Het gaat gewoon niet heel goed bij Philips de laatste tijd. En je moet het intern wel anders organiseren, anders loop je keer op keer tegen dezelfde problemen aan."

Marc Hesselink is het daarmee eens. "Maar het probleem is groter dan de apneu-affaire, anders zou zo'n grote actie niet nodig zijn. Er moeten lagen uit."

Volgens de analist van ING is groei niet het probleem van Philips. Dat zien we vandaag ook terug in de kwartaalcijfers. "Ook hebben ze een goede keuze gemaakt om in de medische apparaten door te gaan. Daar zit de toekomst."