Honderden arrestaties na bestorming Brazilië, Rutte spreekt van 'onacceptabel geweld'
Het 'Plein van de Drie Machten' in Brasilia was gisteren het decor van chaotische taferelen. Duizenden aanhangers van oud-president Bolsonaro vielen de drie overheidsgebouwen binnen rondom het plein in de Braziliaanse hoofdstad: het parlementsgebouw, het hooggerechtshof en het presidentieel paleis.
Na enkele uren kregen ordediensten de situatie weer onder controle, maar verwacht wordt dat de nasleep van de bestorming nog lang gaat duren. De vraag is onder meer hoe de bestorming, die wordt vergeleken met die van het Amerikaanse Capitool in 2021, kon gebeuren en wat die betekent voor het kersverse presidentschap van Lula, die nog maar een week geleden werd beëdigd.
De bestormde overheidsgebouwen liggen alle drie op het Plein van de Drie Machten:
Wat is er precies gebeurd?
Een grote groep aanhangers van oud-president Bolsonaro kwam zondagmiddag bij elkaar op het Plein van de Drie Machten, om te demonstreren tegen de beëdiging van president Lula. Hun protest was aangekondigd, maar liep volledig uit de hand. De duizenden 'Bolsonaristen' slaagden erin door veiligheidshekken heen te breken en het parlement, hooggerechtshof en presidentieel paleis binnen te dringen.
Sommige agenten zetten traangas in bij de dranghekken, maar konden niet voorkomen dat de menigte daarna - ogenschijnlijk zonder al te veel problemen - het terrein van de overheidsgebouwen kon betreden:
De demonstranten richtten vernielingen aan en haalden kostbaarheden weg uit de overheidsgebouwen, waar naar verluidt bijna niemand aanwezig was. Sommige betogers pleitten voor een "militaire interventie" om Lula te verdrijven en de uiterst rechtse Bolsonaro terug op het presidentiële pluche te krijgen.
Na een paar uur slaagden de autoriteiten erin om de overheidsgebouwen te ontruimen. De gouverneur van het district Brasilia, Ibaneis Rocha, stelt dat er meer dan 400 demonstranten zijn gearresteerd. Het ministerie van Justitie houdt het bij meer dan dan 200 arrestaties. De politie zette traangas in om de betogers uit het gebied te verdrijven.
Wat ging aan de bestorming vooraf?
Na de krappe verkiezingswinst van de sociaaldemocratische Lula in oktober zijn de spanningen tussen zijn achterban en die van oud-president Bolsonaro verder opgelopen. Een deel van de Bolsonaro-aanhangers weigert zich neer te leggen bij de verkiezingsuitslag, wat de afgelopen tijd al regelmatig tot ongeregeldheden heeft geleid.
Zelf heeft de voormalige president nooit gezegd dat hij de uitslag erkent; ook was hij niet aanwezig bij de machtsoverdracht. Toen hij Brazilië eind december verliet, riep hij zijn achterban op om de strijd tegen Lula voort te zetten. Hij had naar eigen zeggen weliswaar "de slag" verloren, "maar niet de oorlog".
Hoe wordt op de bestorming gereageerd?
President Lula, die op het moment van de bestorming in São Paulo was, spreekt van een barbaarse daad door "fascisten en fanatici", opgehitst door Bolsonaro. Hij zegt dat iedereen die eraan heeft meegedaan zal worden bestraft.
Volgens Lula was bij een deel van de politie sprake van "incompetentie of kwade wil". De agenten in kwestie zullen worden vervolgd en verbannen uit het korps, aldus de president.
Bolsonaro, die in Florida verblijft, wijst op Twitter alle beschuldigingen aan zijn adres van de hand. Hij zegt dat vreedzame demonstraties onderdeel uitmaken van de democratie, maar veroordeelt "het plunderen en binnendringen van openbare gebouwen, zoals vandaag is gebeurd".
Meerdere wereldleiders spreken van een aanval op de Braziliaanse democratie. Premier Rutte spreekt van onacceptabel geweld:
De Amerikaanse president Biden noemt de bestorming "schandalig" en benadrukt dat de democratische instituties van Brazilië de volledige steun van de Verenigde Staten hebben. Ook regeringsleiders van Zuid-Amerikaanse landen benadrukken hun steun voor Lula en zijn regering.
Wat zijn de gevolgen van de bestorming?
In reactie op de gebeurtenissen heeft president Lula besloten dat de federale overheid tot het einde van de maand de veiligheidstaken van de regionale overheid in Brasilia overneemt. Ook is de hoogste veiligheidschef van Brasilia, Anderson Torres, ontslagen. Torres was onder Bolsonaro minister van Justitie.
Ook voor de gouverneur van het district Brasilia heeft de bestorming gevolgen. Het Braziliaanse hooggerechtshof heeft besloten Rocha voor negentig dagen op non-actief te zetten vanwege vermeende tekortkomingen op het gebied van de veiligheid. Ook Rocha is een voormalige bondgenoot van Bolsonaro.
