Grote planetenshow aan de hemel, amateurastronomen fotograferen er op los
Wie deze nachten bij een wolkenloze hemel naar boven kijkt, kan iets bijzonders zien. Alle planeten van ons zonnestelsel zijn zichtbaar, althans: ze komen allemaal een keer voorbij gedurende de nacht. Rond 22.00 uur gisteravond stonden ze het dichtst bij elkaar, maar de komende dagen zijn ze nog steeds in beeld.
De planeten zijn niet allemaal met het blote oog te zien. Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus nog wel, maar Uranus en Neptunus staan zo ver weg dat je er meestal op zijn minst een verrekijker voor nodig hebt. En Mercurius is ook lastig; die is alleen vlak na zonsondergang boven de zuidwestelijke horizon te vinden.
Superbijzonder is de grote planetenshow trouwens niet. Het komt gemiddeld iedere een à twee jaar voor dat de hele familie zich in één nacht laat zien. In juni waren nog vijf planeten tegelijk zichtbaar.
"Er zijn altijd wel planeten te zien", legt sterrenkundige en wetenschapsjournalist Carl Koppeschaar uit. "Soms heb je prachtige samenstanden met de maan, of tussen twee of drie planeten onderling. Daar kan ik warm voor lopen. Maar zo'n 'alles is nu zichtbaar!' komt op mij niet over als serieuze sterrenkunde. Het zou eigenlijk pas echt bijzonder zijn als er geen enkele planeet te zien zou zijn."
"Maar toch", voegt hij toe, "als mensen door dit feitje warm mee kunnen worden gemaakt om de blik eens omhoog te werpen, is dat mooi meegenomen."
En dat gebeurt ook steeds massaler. Want je hoeft geen complete sterrenwacht meer op zolder te bouwen om mooie foto's van bijvoorbeeld een planeet te maken. Telescopen zijn nog steeds niet goedkoop, maar wel compacter en beter dan een paar jaar geleden, weet Esther Hanko, amateurastronoom en betrokken bij het Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde van de Universiteit van Amsterdam. "Voor een paar honderd euro heb je al een goede kijker."
Sommige amateurs delen rond deze tijd ook hun mooiste foto's van het hele jaar, want sommige planeten waren een paar maanden geleden nog veel beter te zien:
Om ook nog foto's te maken van wat je door de kijker ziet, is nog wel wat meer nodig. Een speciale astrocamera bijvoorbeeld (en die zijn de afgelopen jaren wat betaalbaarder geworden), en ook software om de scherpste beelden te selecteren. En er is ook navigatie waarmee de telescoop zelf naar een bepaald hemellichaam gaat zoeken. Maar dat is allemaal niet nodig om gewoon naar planeten te kijken, zegt Hanko, die er een blog over schreef. "Zelfs met een gewone verrekijker kun je al een paar van de manen bij Jupiter zien, en in augustus zag je ook de ringen rond Saturnus."
Zelf maakte de afgelopen maanden al fraaie opnames van Mars, Jupiter en Saturnus. Er zijn amateurastronomen die hele marathons organiseren om in een nacht zoveel mogelijk bijzondere objecten te vinden met hun kijker, maar voor zoiets als het toevallig zichtbaar zijn van de hele planetenfamilie gebeurt dat niet. "Dat is vooral iets voor mensen die een introductie willen in sterrenkijken", zegt Hanko. "Maar ook voor gevorderden is het leuk om ze allemaal in een avond vast te leggen en de foto's dan te delen."
