Ngo's Afghanistan vrezen voor toekomst: 'Volledige deelname vrouwen nodig'
Benafsha Tamkin (23) zou in december haar bachelordiploma bedrijfskunde halen aan de universiteit van Kabul, en in januari aan haar eerste baan beginnen, bij een internationale ngo. Maar in een week tijd vielen haar toekomstplannen in duigen, nadat de Taliban eerst vrouwen verboden nog te studeren en een paar dagen later besloten dat zij ook niet meer voor ngo's mogen werken. Nu is ze weer thuis bij haar ouders, in de noordelijke provincie Badakhshan.
"De hostels voor vrouwelijke studenten binnen de campus werden meteen gesloten", zegt ze. "Dat is een van de redenen dat we niet meer mogen studeren. De Taliban zeiden: jullie moeten bij je familie wonen. Vrouwen die alleen wonen, dat is volgens hen niet goed."
Zelfs als het besluit over de ngo's nog wordt herzien wordt werken voor vrouwen in Afghanistan steeds moeilijker. Benafsha weet vanwege het sluiten van haar studentenhostel niet of ze nog wel in Kabul kan werken, of het nu bij een ngo is of ergens anders.
"In deze situatie is het niet veilig om als vrouw zonder familie te wonen. Mijn familie heeft me gevraagd thuis te blijven." Terwijl haar familie het inkomen juist goed had kunnen gebruiken: haar vader werkte voor de overheid en is sinds de machtsovername werkloos, net als haar moeder die voor een Amerikaanse ngo voor vrouwenrechten werkte. Die is tegelijk met de Amerikaanse troepen vertrokken. Als oudste dochter had Tamkin haar ouders financieel willen steunen.
Specialistische kennis
Er is nog hoop dat het besluit wordt teruggedraaid, zegt Shaheen Chughtai, tijdelijk regiodirecteur Azië van Save the Children. Die ngo heeft 5700 medewerkers en vrijwilligers in Afghanistan, van wie 2490 vrouwen. Het was zondag een van de eersten die aankondigden alle werkzaamheden stil te leggen in het land, waar de armoede bijna universeel is en hongersnood voor miljoenen mensen op de loer ligt.
"Dat is dan ook niet een beslissing die we zomaar nemen", legt Chughtai uit. "Maar onze programma's op het gebied van zorg voor moeders en kinderen kunnen niet functioneren zonder vrouwelijke verloskundigen, bijvoorbeeld. En ook andere programma's zijn afhankelijk van onze vrouwelijke medewerkers, die net als de mannen specialistische kennis hebben, zoals veiligheidsexperts en financieel medewerkers."
Keiharde garanties
Binnen de Taliban lijken de meningen over de vraag of dit besluit nodig en wenselijk was te verschillen, zegt Chugthai. Toch gelooft hij niet dat er momenteel lokale oplossingen bestaan. "Stel je voor dat in sommige districten vrouwen met toestemming van de lokale autoriteiten aan het werk zouden gaan, dan zijn ze mogelijk nog steeds niet beschermd tegen een arrestatiebevel van bovenaf."
Maandag zou de minister van Economie in een vergadering met de VN, waarvan persbureau DPA de notulen inzag, hebben gezegd dat er uitzonderingen zijn voor zorgpersoneel. Maar Chughtai zegt hier nog twijfels over te hebben. "Wij hebben keiharde, duidelijke garanties nodig voor we er zeker van kunnen zijn dat onze vrouwelijke medewerkers veilig kunnen werken."
Mocht het besluit niet worden teruggedraaid, dan ziet ze grote problemen voor Save the Children in Afghanistan. "We hebben volledige deelname van al onze medewerkers nodig. Ik zie niet in hoe we ons werk met enkel mannen zouden kunnen hervatten. Dan zouden we vrouwen en kinderen, die het meest kwetsbaar zijn in Afghanistan, niet kunnen bereiken."
Bang voor opgeleide vrouwen
Voor veel andere ngo's geldt hetzelfde. En dat zou betekenen dat niet alleen duizenden vrouwen, maar ook duizenden mannen hun inkomsten verliezen. Indirect hebben ook andere vrouwen door de restricties steeds minder hoop op financiële onafhankelijkheid.
N. (naam bekend bij redactie), een 21-jarige studente economie in Kabul, had bijvoorbeeld na haar afstuderen een eigen bedrijf willen beginnen. Officieel mag dat nog steeds voor vrouwen, met of zonder diploma.
"Maar nu weten we dat de regels voor vrouwen elk moment aangepast kunnen worden, dus het risico van een bedrijf starten is te groot. We hoopten tot nu toe dat de opgeleide generatie invloed had kunnen uitoefenen op het verrotte gedachtengoed van de Taliban, maar nu hebben ze bewezen alleen maar erger te worden. Ze zijn bang voor opgeleide vrouwen. En dit heeft niets te maken met de islam."
Toch blijven N., Benafsha en andere vrouwen strijdbaar. "Ik wil Afghaanse meisjes vragen om nooit te stoppen met studeren en te blijven strijden voor hun rechten", zegt N.
Ik heb een paar dagen niets kunnen doen, omdat ik te depressief was. Maar stoppen is geen optie voor ons.
"We zullen niet stoppen", zegt ook Shukria Ali, een 24-jarige studente internationale betrekkingen uit de provincie Bamyan. Ze is vrijwilligster bij de Afghaanse organisatie Penpath, die al jarenlang voor beter toegankelijk onderwijs op het conservatieve platteland van Afghanistan strijdt.
Matiullah Wesa, de oprichter van Penpath, zegt voorlopig door te gaan met zijn mobiele scholen, mobiele bibliotheken en geheime meisjesscholen, ook samen met vrouwelijke vrijwilligers. "We hebben goede contacten met lokale religieuze leiders en stamleiders. Bovendien zeggen we: wij zijn geen ngo, want we werken zonder donaties."
Ali is van plan om deze week gewoon naar het kantoor van Penpath in Kabul te gaan. "Ik heb een paar dagen niets kunnen doen, omdat ik te depressief was. Maar stoppen is geen optie voor ons. Het is niet alleen mijn toekomst die op het spel staat, maar de toekomst van de hele volgende generatie."
