Vijf weken Qatar door de ogen van Tom Egbers: 'Alles was hier bedoeld om te imponeren'

• Thierry Boon

  NOS-redacteur in Qatar

Studio Sport-presentator Tom Egbers (65) is vanaf 1998 bij elk WK voetbal aanwezig geweest. Na de finale blikt hij vanuit Doha, waar hij meer dan een maand vertoefde, terug op het meest besproken wereldkampioenschap voetbal aller tijden.

Tom, misschien wel de meest gestelde vraag die we vanuit Nederland krijgen: hoe is het nu echt in Qatar?

"In Doha zijn de mensen met wie wij te maken krijgen vrijwel zonder uitzondering bijzonder aardig. Maar dat zijn de mensen die werken. Dat zijn Bengalen, Nepalezen, Indiërs. Stel ze een vraag en je krijgt een stralende lach terug."

"De echte Qatarezen krijg je weinig te zien. Zij doen het werk niet en zoeken geen contact. Dit is een wereld met een gebruiksaanwijzing. Neem nu het stadion van de finale, Lusail. Daar kunnen 90.000 mensen in. Jij was diep onder de indruk, ik zag je foto's maken."

Dat was vooral vanwege de Argentijnse fans, de blauwwitte zee tegen Nederland. Maar het is wel een imposant stadion, ja.

"Het is ook bedoeld om te imponeren. Eigenlijk alles wat je hier ziet. We zitten feitelijk in een woestijn. Met alle ruimte. Er is dus geen enkele reden om hoogbouw te plegen. Maar Doha heeft een skyline waar Manhattan, bij wijze van spreken, nog een puntje aan kan zuigen. Lusail is ook gebouwd om te imponeren. Maar vind je het echt mooi?"

Het is mooi, maar er zit geen ziel in natuurlijk.

"Juist! Dat geldt voor heel veel hier. Er is obsceen veel geld verdiend, door een heel kleine groep mensen. Er wordt enorm gebouwd, maar niet vanuit een bepaalde historische gedachte. Het is eigenlijk één grote bouwput."

"We zitten nu in een parkje naast ons hotel. Dit was een zandvlakte toen we hier aankwamen. Vijf weken later is het een prachtig park met een speelplaats, bloeiende planten en bomen die hier al jaren lijken te staan. Het is onvoorstelbaar. Behalve de minaretten van moskeeën zien we vooral hijskranen."

Het was op gebied van fans ook anders, niet bepaald een Europees feest. Er was amper alcohol te verkrijgen, helemaal niet in de stadions. Maakt dat het anders, vriendelijker?

"Nou, het heeft wel invloed. Er zijn, voor zover bij mij bekend, geen vechtpartijen geweest. Er is absoluut geen vijandige sfeer geweest. Alles was tot in de puntjes georganiseerd. Kijk, het is ook goed dat een WK een keer wordt gehouden in de Arabische wereld."

"Maar we weten onder welke omstandigheden Qatar dit WK heeft verkregen en we weten wat er gaandeweg, met de arbeidsmigranten, is gebeurd. Dat moeten we niet vergeten. Dat hangt voor mij toch als een schaduw boven dit WK."

Het lijkt alweer lang geleden dat Oranje nog in het toernooi zat. Hebben ze jou, als voetbalromanticus, teleurgesteld hoe ze hebben gespeeld?

"Uitgeschakeld worden in de kwartfinale is, als nummer acht van de wereld, niet zo slecht. En ook nog eens door Argentinië, de nieuwe wereldkampioen. Ik vond het wel een demoraliserende wedstrijd, een naargeestig voetbalgevecht.

Daar houd ik niet van. Maar ik vind wel dat Louis van Gaal er alles aan heeft gedaan om zo ver mogelijk te komen."

Maar dat was toch vooral op de counter, niet met aanvallend voetbal. Niemand zal het over twintig jaar nog over het Nederlands elftal van 2022 hebben.

"Maar alle ploegen die wel dominant hebben geprobeerd te spelen, vlogen er snel uit. Duitsland was vroeg weg, Spanje ook. Oranje wilde wereldkampioen worden. Dan moet je, zo heeft Van Gaal geprobeerd uit te leggen, mee in een bepaalde tactiek. Ook de finalisten spelen zo. Anders maak je kennelijk geen kans."

"Dat is geen vrolijk stemmende gedachte, maar wel een feit. Het totaalvoetbal van 1974 moet je koesteren, dat was schitterend en daar praten de mensen nog over. Ik weet niet of Argentinië als wereldkampioen van 2022 het soort voetbal heeft gespeeld waar mensen het over dertig jaar nog over zullen hebben. Dat weet ik niet."

Heeft Van Gaal zijn hand overspeeld door te veel in de media te zeggen? De Argentijnen waren duidelijk getriggerd door zijn uitspraken.

"We hebben de Argentijnse pers hier gezien. Zij stonden zo ongeveer midden in de nacht nog live verslag te doen van niets bij het Argentijnse trainingskamp. Zij willen dat hun land zo ver mogelijk komt. Veel kan in de vertaling hebben gezeten."

"Ik denk dat je Van Gaal nooit moet proberen te beperken. Hij zegt wat hij denkt. Daar moeten we als pers blij mee zijn. Dat zelfs een speler als Lionel Messi zich totaal laat meeslepen en zich zo verliest in zijn gedrag na de winst op Oranje, zegt meer over Messi dan over Van Gaal."

Maar Van Gaal laat niets aan het toeval over. Hij weet hoe het werkt in de pers. Heeft hij dan een fout gemaakt?

"Om kritiek te vermijden moet je niets doen, niets zeggen en niets zijn. Drie dingen die voor Louis van Gaal onmogelijk zijn.

"Hij is wie hij is. Hij wilde natuurlijk ook zijn eigen team zelfvertrouwen geven."

Heeft dit WK de voetballerij veranderd?

"Ik denk dat het een voorbeeld is van een ontwikkeling die al langere tijd gaande is. Gianni Infantino toont zich een FIFA-voorzitter, die in de schoenen van Sepp Blatter kan staan. Hij voelt zich echt de koning van de voetbalwereld. En al het voetbal wordt gefinancierd door Arabisch geld. Wie betaalt, die bepaalt."

Je kunt ook zeggen: voetbal is van iedereen, niet alleen van West-Europa. Misschien hebben we soms te veel onze westerse bril op?

"Ik vrees dat je helemaal gelijk hebt. Als die voetbalsport zo mooi is, mag iedereen ervan genieten. Maar het moet ook niet misbruikt worden. En de mensenrechten moeten gerespecteerd worden."