Honderden boeren wachten op uitkoopregeling, 'onduidelijkheid is frustrerend'

• Sarah Bürmann

  redacteur Binnenland

Honderden boeren willen worden uitgekocht, maar wachten op een geschikte uitkoopregeling. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS langs alle provinciebesturen. Volgens de bestuurders en brancheorganisatie LTO is er snel een oplossing nodig, want het is de vraag hoelang de boeren zullen wachten.

Uit de rondgang blijkt dat zeker 700 boeren bij de provincies hebben gemeld dat ze willen stoppen. Of die bedrijven ook echt zullen stoppen is nog niet zeker, maar interesse is er in elk geval. De provincie Noord-Brabant heeft geen concrete cijfers van het aantal boeren dat zich heeft gemeld, maar liet begin dit jaar onderzoek uitvoeren waaruit bleek dat bijna 1500 boeren hun bedrijf op termijn willen beëindigen.

Nieuwe stoppersregeling

Vrijdag komt het kabinet naar verwachting met een nieuwe stoppersregeling voor de meest vervuilende veehouderijen. Gisteren lekte uit dat het kabinet van plan is om de meest vervuilende bedrijven een stopbonus tot 120 procent van de waarde van de boerderij te bieden. Boeren en provincies hopen dat die regeling duidelijkheid biedt voor een deel van de boeren met interesse om te stoppen, maar ze maken zich zorgen dat bedrijven die minder vervuilen buiten de boot vallen.

Voor de ruim 700 boeren die zich actief bij de provincies meldden, bleken eerdere uitkoopregelingen ongeschikt, laten provincies weten aan de NOS. Die richtten zich bijvoorbeeld alleen op varkenshouders of de grootste vervuilers. Een meer algemene regeling die wel voor meer bedrijven beschikbaar is, vergoedt maar een deel van de bedrijfswaarde. Dat maakt de regeling minder aantrekkelijk, zeggen provincies.

Verkopen op de markt

Provincies duurt het uitblijven van een geschikte regeling te lang. Na tegenvallende resultaten van de uitkoopregeling voor zogenoemde piekbelasters - grote vervuilers van beschermde natuur - balen provincies dat ook het uitkopen van andere boeren niet van de grond komt. Meerdere provincies zien dat boeren die buiten de bestaande regelingen vallen hun bedrijven zelf op de markt verkopen, bijvoorbeeld aan een andere boer of een bouwproject. Die stikstofruimte gaat dan niet naar de natuur en daardoor wordt het moeilijker voor provincies om de stikstofdoelen te halen.

Naast een uitkoopregeling die beschikbaar is voor een groter aantal boeren, hebben provincies behoefte aan geld van het Rijk om stikstofwinst te behalen. Alleen al in Gelderland is belangstelling voor een stoppersregeling voor 200 boeren, maar de provincie is door de middelen heen. Provinciebestuurder Peter Drenth vindt dat "frustrerend" en wil zo snel mogelijk meer duidelijkheid over de uitkoopmogelijkheden.

Ook LTO-woordvoerder Trienke Elshof (LTO Noord) baalt dat bedrijven die willen stoppen nu nul op het rekest krijgen. "Het is niet zomaar wat, dan neem je eindelijk zo'n beslissing, is de kogel door de kerk en dan kunnen provincies niets bieden."

Provincies hopen dat nieuwe opkoopregelingen flexibeler zijn dan de vorige. Aan eerdere regelingen waren strenge voorwaarden verbonden, waardoor veehouderijen waar veel winst te behalen is toch buiten de boot vielen. Ook de door stikstofminister Van der Wal eerder aangekondigde "woestaantrekkelijke regeling" leidde tot terughoudendheid bij geïnteresseerde boeren in meerdere provincies. Zij wachtten liever af dan direct te tekenen in de hoop dat hun bedrijf later meer geld opbrengt.

Toch niet tekenen

Dat gebeurde vandaag opnieuw in Limburg, waar twee boeren zouden tekenen voor de beëindiging van hun bedrijven. Vanwege de gisteren uitgelekte kabinetsplannen voor een nieuwe stoppersregeling trok een van hen zich op het laatste moment terug. "We zijn erg geschrokken van de plotseling aangekondigde plannen en zien dus nu al de gevolgen in praktijk", laat een woordvoerder van de provincie weten.

Omdat een nieuwe, ruime opkoopregeling zo lang op zich laat wachten, zetten provincies zelf al stappen om de stikstofuitstoot te verminderen. Zo heeft Gelderland bedrijven opgekocht, waarvoor de provincie het geld zelf voorschoot. "Maar dat houdt een keer op, want daar willen we niet te veel risico mee nemen", zegt provinciebestuurder Drenth.

Een woordvoerder van minister Van der Wal laat aan de NOS weten begrip te hebben voor de wens van provincies voor een nieuwe uitkoopregeling. "Het heeft lang geduurd voor we toestemming kregen van Brussel." Dat had vooral te maken met Europese staatssteunregels, die mogelijk overtreden worden als uitgekochte boeren later opnieuw een veehouderij beginnen.

Vrijdag wordt de precieze invulling van de kabinetsplannen bekend. Dan zal duidelijk worden welke boeren in aanmerking komen voor de regeling en onder welke voorwaarden.