'Klap voor Rusland': wat weten we van 'drone-aanval' op Zwarte Zeevloot?
Heeft Oekraïne een succesvolle aanval uitgevoerd op de Russische Zwarte Zeevloot op de Krim? Twee dagen na de veronderstelde aanval is nog altijd onduidelijk wat er precies is gebeurd en welke schade de aanval zou hebben aangericht. Moskou greep de explosies aan om de medewerking aan de VN-graandeal op te schorten.
Vier vragen en antwoorden over deze aanval.
Wat is er (hoogstwaarschijnlijk) gebeurd?
Vaststaat dat in de vroege ochtend van afgelopen zaterdag explosies hebben plaatsgevonden in en rond de haven van Sebastopol. Daarbij werd gebruikgemaakt van zowel lucht- als maritieme drones. Moskou wijst voor de schuldvraag naar Oekraïne en het Verenigd Koninkrijk. De Oekraïense autoriteiten houden vooralsnog hun kaken stijf op elkaar, passend bij de mediastrategie van stilte rond militaire operaties.
Het Russische ministerie van Defensie zegt dat met de aanval slechts lichte schade aan een mijnenveger is aangericht, maar volgens verschillende analisten en OSINT-onderzoekers (die hun informatie uit openbaar beschikbare bronnen halen) is een fregat geraakt. Het zou gaan om het oorlogsschip Makarov, het nieuwe vlaggenschip van de Zwarte Zeevloot. "Dat schip wordt gebruikt om kruisraketten af te vuren, dus het is een logisch doelwit", zegt Patrick Bolder, defensie-expert bij The Hague Centre for Strategic Studies en luitenant-kolonel buiten dienst bij de luchtmacht.
Op dit infraroodbeeld is het schip te zien:
Op sociale media circuleren beelden die gemaakt zouden zijn vanaf de maritieme drones, maar deze beelden zijn niet geverifieerd. Door het gebrek aan geverifieerde informatie valt de omvang van de schade niet vast te stellen.
Hoe denkbaar is het dat Oekraïne tot zo'n aanval in staat is?
Samuel Bendett, onderzoeker van onbemande wapens bij het Amerikaanse onderzoeksinstituut CNA, noemt het "aannemelijk" dat Oekraïne de aanval heeft uitgevoerd. "Zulke onbemande bootjes zijn lastig te identificeren, zeker in de nacht."
De toedracht is "ongelooflijk moeilijk vast te stellen", zegt Michiel Hijmans, commandeur buiten dienst van de marine en nu onderzoeker bij Instituut Clingendael. "De afstand van de Oekraïense kust tot Sebastopol is echt ver, daar vlieg je niet zo maar naartoe. Daarvoor heb je eigenlijk een oorlogsschip nodig, maar Oekraïne beschikt nauwelijks meer over een marine." Sinds hun vlaggenschip in maart tot zinken werd gebracht, heeft Oekraïne geen enkel groot oorlogsschip meer in gebruik.
Sebastopol ligt op honderden kilometers afstand van het front:
Daarnaast wordt de haven van Sebastopol goed beschermd, zowel fysiek als door de ligging in een baai, vervolgt Hijmans. De door de Russen beschreven aanvalsmethode, met zowel lucht- als maritieme drones, zou daarom erg slim zijn, zegt Bolder. "Door op twee fronten aan te vallen, weet je de Russen af te leiden."
Hoe belangrijk is de haven van Sebastopol?
De Krim is de afgelopen maanden vaker het doelwit geweest van aanvallen die toe worden geschreven aan Oekraïne. Eerder waren al een militaire basis, een munitiedepot en de cruciale brug naar het Russische vasteland doelwit van explosies. Eind augustus werd het hoofdkwartier van de Zwarte Zeevloot bestookt door een drone. De vloot zelf bleef tot dusver buiten schot.
Russische schepen zullen nu in de havens worden gehouden.
"Het idee van zo'n haven is immers dat het een veilige plek is", zegt Jaime Karremann. hoofdredacteur van Marineschepen.nl. Door inzet van antischeepsraketten als de Neptune en de Harpoon kunnen Russische oorlogsschepen minder vrij opereren. "Eerder voeren ze dichterbij de Oekraïense kust en rond het zwaarbevochten Slangeneiland, maar sinds het zinken van vlaggenschip de Moskva zijn ze meer terughoudend", aldus Karremann.
Deze aanval, hoe groot of klein de schade ook is, werkt afschrikwekkend, zegt Bolder. "De Russen zullen schepen nu in de havens houden. In theorie kunnen ze het hoofdkwartier landinwaarts verplaatsen, maar Moskou zal dat op de Krim willen houden."
De Amerikaan Bendett spreekt daarom van een 'flinke klap' voor Rusland. "Hiermee laat Oekraïne zien dat Russische schepen zelfs in eigen havens niet veilig zijn. Rusland zal de beveiliging van de Zwarte Zeevloot moeten opschroeven, wat gevolgen heeft voor de inzet elders in Oekraïne."
Hoe werken maritieme drones?
Maritieme drones zijn niets meer dan onbemande bootjes met explosieven aan boord. In zekere zin passen ze in een lange militaire traditie, meldt Marineschepen.nl. In zeventiende-eeuwse zeeslagen was het gebruikelijk om onbemande schepen in brand te steken en naar vijandelijke schepen te laten drijven.
Maar de inzet van deze moderne, op afstand bestuurbare variant is uniek, zegt dronedeskundige Bendett. "Het is voor het eerst dat we zulke unmanned surface vessels in dit conflict in actie zien. Rusland zegt deze systemen ook te ontwikkelen, maar daar hebben we nog niets van gezien."
De experts verwachten dat we deze wapens vaker gaan zien. "Het menselijk verlies is kleiner dan normale schepen. En het is onduidelijk waar het bootje vandaan komt", zegt marine-expert Hijmans.
