Veiligheidsmissie in de maak voor Haïti, burgerbevolking afwachtend

• Lotte Breunesse

Bendegeweld, armoede, aardbevingen en een nieuwe cholera-uitbraak: in Haïti stapelen de problemen zich op. De roep van de overheid om internationale hulp klinkt steeds luider en het lijkt erop dat hier eindelijk gehoor aan wordt gegeven. De Verenigde Staten en Mexico werken aan een voorstel om een internationale veiligheidsmissie naar het land te sturen. Naar verwachting worden daar volgende week afspraken over gemaakt.

De internationale macht moet onder meer het bendegeweld terugdringen en humanitaire hulp faciliteren. Na de moord op de vorige president is het bendegeweld toegenomen, vooral in de hoofdstad Port-au-Prince.

In de ban van bendegeweld

In een groot deel van de stad zijn bendes de baas. Volgens de Haïtiaanse journalist Evan Sanons proberen mensen ondanks alles hun dagelijks leven voort te zetten, maar komen ze nauwelijks het huis uit. Ouders zijn bang hun kinderen naar school te sturen, uit angst voor ontvoering en seksueel geweld.

Bendes blokkeren een belangrijke brandstofterminal waardoor er een enorm tekort is ontstaan aan benzine.

Door het gebrek aan stroom kunnen veel ziekenhuizen niet meer functioneren en ligt de economie zo goed als stil. Er is een gebrek aan voedsel en schoon drinkwater, waardoor ziektes zoals cholera zich snel verspreiden.

Oplossingen van buitenaf

De VN-Veiligheidsraad heeft vorige week unaniem sancties opgelegd aan een van de belangrijkste bendeleiders van het land door zijn tegoeden te bevriezen en een reisverbod en wapenembargo in te stellen. De man staat bekend als Jimmy 'Barbecue' Cherizier; hij is een voormalig politiefunctionaris. In de resolutie van de Veiligheidsraad staat dat de man een bedreiging vormt voor de vrede, veiligheid en stabiliteit in Haïti en dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan mensenrechtenschendingen.

André Nollkaemper, hoogleraar Internationaal Recht aan de Universiteit van Amsterdam verwacht van de sancties weinig effect. "Bendes die gefinancierd worden met misdaadgeld en hun wapens ook via die kringen kopen, krijgen toch wel wat ze hebben willen. Ik zie hier vooral een symbolische boodschap van de VN in."

Het is nog niet bekend welk land de veiligheidsmacht gaat leiden en welke landen gaan meedoen. Onder meer de Verenigde Staten en Canada zijn daarover in gesprek. Canada stuurt een verkenningsmissie naar Haïti om vast te stellen welke inzet op steun van de bevolking kan rekenen.

De VN-Veiligheidsraad moet nog akkoord gaan met het voorstel, maar de veiligheidsmacht wordt nadrukkelijk geen VN-macht. Wat daarbij volgens de hoogleraar een rol speelt, is dat de laatste VN-missie in Haïti als een grote mislukking wordt beschouwd. Blauwhelmen die in de periode van 2004 tot 2017 in het land waren, brachten cholera mee het land in. Ook maakten ze zich schuldig aan seksueel misbruik van Haïtiaanse vrouwen.

"Dit wordt gezien als een zwarte pagina in de geschiedenis van de vredeshandhaving, ook door de inwoners", zegt Nollkaemper.

Wat volgens hem verder meespeelt om er geen VN-missie van te maken, is dat misdaadbestrijding in Haïti niet wordt gezien als een probleem dat zich leent voor VN-ingrijpen. Hoewel de criminaliteitscijfers heel hoog zijn, is er nog geen sprake van een burgeroorlog.

Hoewel de Haïtianen fel gekant zijn tegen buitenlandse inmenging, zien ze wel in dat de eigen overheid niet in staat is om de veiligheid in het land te verbeteren, zegt Evan Sanons. "Internationale krachten kunnen de nationale politie helpen controle te krijgen over de bendes. Zij zullen niet voorgoed verdwijnen, maar de internationale troepen kunnen de nationale politie trainen en voorbereiden op een eventuele opleving van het bendegeweld."

De hoop is dat de overheid de ruimte krijgt om andere problemen aan te pakken als het bendegeweld wordt ingetoomd.