Slechts één gemeente wil meer alleenstaande minderjarige asielzoekers opvangen
Staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) heeft van slechts één gemeente een positieve reactie gekregen op zijn verzoek om extra opvangplekken te regelen voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv'ers), zei hij vanmiddag in de Tweede Kamer. Vier weken geleden deed hij een oproep aan alle 344 Nederlandse gemeenten.
Vorige week stuurde Van der Burg opnieuw een brandbrief aan alle Nederlandse gemeenten. Per januari zijn er zo'n 1700 extra opvangplekken nodig om alle alleenstaande minderjarige asielzoekers op te vangen. Hij deed zijn oproep enkele uren nadat de rechter had bepaald dat er per direct goede opvang moet komen voor deze kwetsbare groep.
Binnen twee weken moet er voldoende opvang in het hele land zijn en moet het aantal minderjarige amv'ers dat in Ter Apel verblijft zijn teruggebracht naar 55, zo oordeelde de rechter. Zij mogen daar maximaal vijf dagen blijven. Op dit moment verblijven er alleen al in het aanmeldcentrum zo'n 300 jongeren die alleen naar Nederland zijn gekomen om asiel aan te vragen, ongeveer zes keer meer dan toegestaan dus.
Grauw van vermoeidheid
De Kinderombudsman kwam maandag met een alarmerende brief over deze groep. Bij haar laatste bezoek aan Ter Apel trof ze een groep van dertig jongeren die meerdere nachten op stoelen moesten slapen, of op de grond, onder een laken.
Ze meldde dat de kinderen "grauw zien van vermoeidheid", "onvoldoende eten" en dat er niet genoeg sanitaire middelen zijn. "Ze poetsen hun tanden met hun vingers op de wc en er is geen douche." Twee meisjes sliepen in dezelfde wachtruimte met dertig jongens en er is onvoldoende toezicht.
Van der Burg erkende dat het kan voorkomen dat de jongeren op stoelen moeten slapen in het kantoor van de IND in Ter Apel voordat aan de beurt zijn voor registratie en identificatie.
Onacceptabel
Als er een kind buiten de opvang ernstig wordt verwaarloosd, dan krijgt Veilig Thuis vaak een melding van hulpverleners, buren of familie, legt een woordvoerder van de Raad voor de Kinderbescherming uit. Die doet onderzoek en adviseert vervolgens de rechter over maatregelen die het kind moeten beschermen, zoals uithuisplaatsing.
NOS Stories sprak deze zomer met meerdere minderjarige asielzoekers:
Het initiatief voor zo'n maatregel komt van Jeugdzorg, maar die is in deze situatie niet bevoegd. Als minderjarigen alleen in de asielopvang verblijven, treedt stichting Nidos op als voogd. Die kan ook jeugdbeschermende maatregelen opleggen.
Maar Nidos heeft geen locatie waar ze de jongeren kunnen onderbrengen; dat is de verantwoordelijkheid van het COA. De organisatie heeft al wel 150 kinderen elders ondergebracht omdat de situatie in haar woorden 'onacceptabel' is.
Getraumatiseerd
Nidos en het COA willen dat er per provincie een locatie voor 50 tot 80 minderjarige alleenstaande vluchtelingen komt waar zij kunnen verblijven tijdens hun asielprocedure, en nog eens 25 tot 30 eengezinswoningen waar de jongeren naartoe kunnen doorstromen als zij een verblijfsstatus hebben gekregen.
Ook de Raad voor de Kinderbescherming schaart zich achter de kinderombudsvrouw en stichting Nidos en roept gemeenten op om opvangplekken voor deze kinderen te organiseren. "Hier is sprake van ontwikkelingsbedreiging, dat is duidelijk. De kinderen voelen zich onveilig, er is geen toezicht, ze slapen op stoelen. Ze zijn getraumatiseerd en dat maakt ze nog kwetsbaarder. We ondersteunen de Kinderombudsvrouw in haar oproep dat er meer plekken moeten komen voor deze kinderen."
Met de hoed in de hand
Kamerleden vroegen Van der Burg waarom er geen vastgoed van het Rijk kan worden gebruikt om jongeren onder te brengen. Hij zei dat hij daarvoor afhankelijk is van gemeentes. Die moeten instemmen met het wijzigen van het bestemmingsplan, zodat bijvoorbeeld een kantoorpand voor asielopvang kan worden gebruikt. In Tubbergen heeft hij rechtstreeks ingegrepen en de bestemming van een hotel gewijzigd, maar het lijkt er niet op dat hij dit snel nog eens zal doen.
Op de vraag of het niet mogelijk is om het staatsnoodrecht in te zetten om de kinderen uit een slechte opvangsituatie te halen zei Van der Burg het volgende:
Dat er dringend iets aan de huidige situatie gedaan moet worden is niet alleen de constatering van het kabinet en stichting Nidos, maar ook van andere hulporganisaties zoals bijvoorbeeld Unicef, het Rode Kruis en de Inspecties Justitie & Veiligheid en Gezondheidszorg & Jeugd.
Die concludeerden onlangs dat er sprake is van een "ongezonde situatie" in Ter Apel en wezen op de consequenties van slechte opvang voor kinderen: hygiëne, welzijn en veiligheid zijn in het geding.
Zolang de nieuwe wet er nog niet is die asielzoekers over gemeentes moet verdelen, moet Van der Burg "met de hoed in de hand" langs gemeenten, vatte hij het samen in het overleg met de Kamer.
