Ooit zo goed als Van Dijk, nu wil Solovei maar één ding: 'Terug naar Oekraïne'
Haar bekende bloemenhelm ontbreekt deze week bij de wereldkampioenschappen wielrennen in Wollongong.
Ooit was Anna Solovei een geduchte concurrente voor Ellen van Dijk en Annemiek van Vleuten op de tijdrit. Nu brengt ze haar tijd vooral door in een klein appartement in Leuven. Met haar telefoon, om niets te missen van wat zich afspeelt in haar thuisland Oekraïne.
Het is warm in Vlaams-Brabant als we aanbellen. In het donkere trappenhuis ruikt het naar grootmoeders groentesoep. Op de vierde verdieping schijnt licht uit de deuropening. "Wacht even, ik kom eraan", horen we in het Engels, met een Slavisch accent.
Solovei draagt een polo van haar ploeg Lviv Cycling Team, met sponsors als Van der Valk Beveren en Brugse pannenkoeken. Op haar arm heeft ze een opvallende tatoeage. Never give up, staat er. "Kom binnen. Pas op voor de fietsen, ze staan een beetje in de weg."
Rivale van Van Dijk en Van Vleuten
Intussen is het al acht jaar geleden dat Solovei zich brutaal op het podium fietste bij de WK tijdrijden in Ponferrada, achttien seconden achter winnares Lisa Brennauer.
We schrijven 2014, het jaar van de EuroMaidan-revolutie waarbij de pro-Russische president Janoekovitsj na wekenlange protesten in Kiev van het pluche werd verdreven.
De pro-Europese betogers droegen potten en pannen op het hoofd als symbolisch tegenwicht voor de zwaarbewapende ordetroepen. Vrouwen droegen bloemen in het haar, zoals Joelia Timoestjenko in 2006 had gedaan bij de Oranje-revolutie, de eerste keer dat het Oekraïense volk opstond tegen de pro-Russische machthebbers.
Alarm
In 2014 veranderde veel, voor Solovei en haar omgeving. In reactie op de politieke omwenteling in Kiev, verklaarden de oostelijke provincies Donetsk en Loehansk zich zelfstandig. Met steun van Rusland uiteraard, dat zelf zonder gêne De Krim bezette.
"Ik trainde in Loehansk op de universiteit, toen opeens het alarm afging", vertelt Solovei. "Buiten stonden overal wegblokkades met militairen. Ik kon niet meer vrij reizen in mijn eigen Oekraïne!"
Voor veel Nederlanders was het nog vooral een ver-van-mijn-bed-show, totdat in de zomer het passagiersvliegtuig MH-17 uit de lucht werd geschoten. De bloemenhelm die Solovei in Ponferrada droeg, werd in het westen opgevat als een politiek statement.
"Zo was het niet bedoeld", vertelt Solovei nu. "Ik wilde wel iets speciaals doen voor het WK en zocht naar een typisch Oekraïens symbool. Op een avond kwam mijn coach binnen op mijn hotelkamer en riep: 'Ik weet het! Bloemen.'"
Oude stempel
Solovei groeide op in Chmelnytsky, in het westen van Oekraïne, en viel op tijdens de sportlessen op de middelbare school. Als klein meisje droomde ze van een carrière als Jana Klotsjkova, olympisch zwemkampioene van Sydney en Athene. Maar haar toekomst lag in het wielrennen.
Een wielercoach uit Loehansk nam haar onder zijn hoede en in het oosten van Oekraïne groeide Solovei uit tot een wereldtopper in de jeugdcategorieën. "Trainingen in die tijd waren echt nog zoals vroeger tijdens het communisme: drie per dag, loodzwaar."
Ook de begeleiding bleek van de oude stempel. In 2011 werd Solovei voor twee jaar geschorst vanwege het gebruik van drostanolone, een anabole steroïde. Jaren later spreekt ze er opvallend nuchter over, achteloos bijna. "Van mijn coach kreeg ik pilletjes, wat precies wist ik ook niet. Zo ging dat nu eenmaal."
Toen ze in 2013 terugkeerde in het peloton, werd ze niet meteen met open armen ontvangen. Solovei haalt haar schouders erover op. "Er werd zoveel gebruikt en er waren zoveel rensters met een verleden."
Flierefluiter
Na haar tweede plaats bij het WK van 2014 was Solovei een vrouw om rekening mee te houden. De bevestiging kwam bij de Europese Spelen van Bakoe, waar ze opnieuw tweede werd op de tijdrit.
Op het podium straalde ze tussen het oranje van winnares Van Dijk en nummer drie Annemiek van Vleuten. "Niet slecht, hè", zegt ze lachend, als ze een foto van toen onder ogen krijgt.
Solovei: "Ellen en Annemiek, die zijn echt van een andere planeet. Echte trainingsbeesten, die niets aan het toeval overlaten. Ik ben een beetje een flierefluiter. Ik heb nog nooit met een vermogensmeter gereden, bijvoorbeeld."
"Anna weet niet eens hoe zo'n ding werkt", vult haar jongere huis- en ploegenootje Ksenia Fedotova lachend aan. "En ze is altijd haar telefoon kwijt. Altijd."
"Klopt", zegt Solovei. "Maar sinds het begin van de oorlog zit ik ieder moment op mijn telefoon. Ik wil altijd weten hoe het met mijn ouders gaat in Chmelnytsky. En met mijn vriend (oud-renner Vladislav Keminskyi) en zijn familie in Vinnytsja."
Op 14 juli werd een plein in Vinnytsja door de Russen onder vuur genomen. "Mijn vriend en zijn ouders wonen vlak bij dat plein. Gelukkig bleven ze ongedeerd, maar in Oekraïne is niemand veilig. Op zulke momenten kan wielrennen me gewoon niet zoveel schelen."
'Met Zelensky kan je gewoon koffiedrinken'
Voor Van Dijk en Van Vleuten bleek het podium in Bakoe een voetnoot op een eindeloze erelijst. Voor Solovei was het één van de laatste hoogtepunten.
Ze reed van 2016 tot 2019 voor de Nederlandse ploeg Parkhotel Valkenburg, maar een volgende stap bleef uit. "Mijn focus ontbrak misschien. Ik reed op de weg en op de baan en kon niet echt een keuze maken. Toen mijn contract afliep, ben ik teruggegaan naar Oekraïne en ben ik me meer gaan richten op het baanwielrennen."
Af en toe liet Solovei nog iets van haar klasse zien. Zo won ze in 2019 de puntenkoers bij de Europese Spelen in Minsk. Bij terugkomst mocht ze op visite bij haar nieuwe president, Volodymyr Zelensky.
Ze denkt er nog vaak aan terug. "Een ontzettend vriendelijke man. Wij hebben een president waarmee je gewoon koffie kan gaan drinken. Heel wat anders dan in Rusland."
Dit seizoen reed Solovei vooral Belgische kermiskoersen. Grote koersen mijdt ze liever, zeker als er Russische deelnemers aan de start staan. "Hoe kan ik nu tegen Russische rensters rijden?", zegt ze met stemverheffing. "Ze doen alsof het allemaal normaal is, terwijl de mensen in Oekraïne sterven. Het lijkt wel of ze gehersenspoeld zijn."
Voor de WK-tijdrit in Wollongong werd ze niet geselecteerd. Ze hoopt op een goed WK op de baan, eind oktober, maar op basis van het EK in München hoeven we geen wonderen te verwachten.
Solovei haalt haar schouders nog maar een keer op. "In 2014 was wielrennen mijn leven. Nu ben ik 30 en achterhaald door de concurrentie. Het maakt me ook niet zoveel uit. Ik wil maar één ding: terug naar Oekraïne."
Anna Solovei en Ksenia Fedotova vonden onderdak in Leuven. Een ander deel van de Oekraïense baanselectie werd opgevangen in Aigle, bij het trainingscentrum van de UCI. Daar kregen ze eind april bezoek van IOC-voorzitter Thomas Bach en atletiekgrootheid Sergej Boebka.
