Steun in Kamer voor asielplan, kabinet wil geen extra juridische toets

In de Tweede Kamer is er steun voor het plan om de instroom van asielzoekers te verlagen met een tijdelijke stop op gezinshereniging. De afgelopen weken klonk kritiek op het opschorten van het recht op gezinshereniging, ook omdat sommige partijen denken dat het juridisch onhoudbaar is.

Maar het kabinet zegt dat zonder deze voorgestelde rem op gezinshereniging het onmogelijk is om de crisis in de opvang van asielzoekers op te lossen. "Zonder dit redden we het niet", zei staatssecretaris Van der Burg (Asiel) in het debat in de Tweede Kamer.

Ambtenaren

Van der Burg erkent dat er vragen zijn te stellen over de juridische haalbaarheid van de maatregel, waardoor asielzoekers die een status hebben gekregen 15 maanden moeten wachten totdat ze hun gezinsleden mogen laten overkomen. Zelfs zijn eigen ambtenaren zeggen dat het niet zeker is dat rechters ermee akkoord zullen gaan, omdat het mogelijk in strijd is met internationale verdragen.

Van der Burg zegt dat er in het kabinet lang over is gesproken. "We zijn niet over één nacht ijs gegaan." Hij vindt het zelf ook geen ideale oplossing, maar het is volgens hem noodzakelijk omdat er nu duizenden mensen slapen in de noodopvang, in sporthallen, kantoren en tenten.

Geen 100 procent zekerheid

Honderd procent zekerheid dat de maatregel niet bij de rechter sneuvelt kan hij niet geven, maar dat is volgens Van der Burg bij andere zaken ook niet zo. "Wij denken dat het kan."

Omdat het kabinet een aantal waarborgen heeft ingebouwd denkt hij dat het juridisch haalbaar is. Het is een tijdelijke maatregel en als mensen binnen die 15 maanden een woning hebben gevonden, mogen ze toch hun gezinsleden laten overkomen. "We hebben geprobeerd het leed zo veel mogelijk te verzachten", vindt Van der Burg.

Volgende week dinsdag stemt de Tweede Kamer over het asielakkoord, maar het ziet er nu al naar uit dat het plan grotendeels ongewijzigd goedgekeurd zal worden.

Staatssecretaris Van der Burg zegt dat het tijdelijk uitstellen van gezinshereniging echt nodig is, en volgens hem juridisch ook kan:

Met name linkse oppositiepartijen liepen te hoop tegen de beperking van het recht op gezinshereniging. Maar ook de regeringspartijen D66 en ChristenUnie willen er eigenlijk alleen aan meewerken als het juridisch houdbaar is.

De oppositiepartijen riepen de staatssecretaris op om de Raad van State om een spoedadvies te vragen, maar het kabinet is dat niet van plan.

Volgens Van der Burg wordt dat adviesorgaan alleen door het kabinet om advies gevraagd als er een nieuwe wet wordt gemaakt en niet achteraf als daar beleid op wordt gevoerd. De Kamer kan wel zelf beslissen de Raad van State in te schakelen, zei hij.

Nooit meer azc's sluiten'

Elke week komen er op dit moment zo'n 1000 asielzoekers naar Nederland, legde Van der Burg uit. Ongeveer 300 daarvan zijn zogeheten nareizigers in het kader van gezinshereniging. De meesten daarvan gaan naar het aanmeldcentrum in Ter Apel, omdat hun familielid dat eerder kwam nog geen woning heeft. Daardoor blijft er grote druk op de opvang.

De staatssecretaris herhaalde nog eens keer dat het "buitengewoon onverstandig" is geweest om de afgelopen jaren de opvang van asielzoekers af te bouwen en azc's te sluiten. "In de toekomst moeten we dat nooit meer doen."

Wet nodig voor eerlijker verdeling

Als hij één ding geleerd heeft uit de schrijnende situatie van de afgelopen maanden is het dat er een wet nodig is om asielzoekers eerlijk over Nederland te verdelen. Nu zijn er gemeenten, vooral op het platteland, die veel doen, en andere gemeenten die helemaal geen asielzoekers opvangen in azc's.

Als iedere gemeente in Nederland 33 plekken zou realiseren op 10.000 inwoners, zou het probleem opgelost zijn, rekende hij voor. "Het is overzienbaar." Toch vangt de hele provincie Zuid-Holland (3,7 miljoen inwoners) op dit moment maar 1900 asielzoekers op en heeft het nieuwe gemeentebestuur van Rotterdam (623.000 inwoners) afgesproken dat er maximaal 500 mogen komen.

Het kabinet heeft een wet in voorbereiding die een eerlijker verdeling van asielzoekers moet regelen. Van der Burg wil die op 1 januari 2023 in laten gaan, maar er is ook veel kritiek op het plan. Verschillende partijen denken dat gemeenten dan gedwongen gaan worden azc's te accepteren, terwijl ze dat eigenlijk niet willen.