Noordoostpolder protesteerde niet tegen komst aanmeldcentrum Bant
Hugo van der Parre
Research-redacteur
De gemeente Noordoostpolder heeft in de aanloop naar de bekendmaking van de plannen voor een nieuw aanmeldcentrum in Bant nooit geprotesteerd tegen de komst van zo'n centrum. Pas nadat staatssecretaris Van der Burg het voornemen begin juli bekendmaakte, sprak burgemeester De Groot van een "onwenselijke ontwikkeling".
Dat is opvallend, omdat burgemeester, wethouders en fractieleiders in de gemeenteraad het plan al eind april in vertrouwen kregen voorgelegd. Uit documenten die de NOS van de gemeente kreeg na een beroep op de Wet open overheid blijkt dat die informatie afkomstig was van commissaris van de koning Verbeek, die op het idee voor een extra centrum was gekomen.
De komst van het aanmeldcentrum ligt in Bant gevoelig omdat vlakbij de nieuwe locatie al het grote asielzoekerscentrum Luttelgeest ligt, met zo'n duizend plaatsen. Vanavond spreken Provinciale Staten van Flevoland over het centrum en is er een bewonersinformatieavond in Bant. Een reconstructie.
Vertrouwelijk ingelicht
Burgemeester De Groot van Noordoostpolder schrijft in een memo van 28 april dat de fractievoorzitters drie dagen eerder door Verbeek vertrouwelijk zijn ingelicht over de plannen. Verbeek had bedacht dat met het uitkopen van een veehouder in Bant twee vliegen in klap werden geslagen: er kwam stikstofruimte vrij en op de locatie kon het COA een opvangcentrum bouwen. Op dat moment gaat het nog niet over een aanmeldcentrum, maar over een locatie waar 200 tot 300 asielzoekers vanuit het aanmeldcentrum in Ter Apel drie tot tien dagen onderdak moeten krijgen.
Uit de documenten blijkt dat De Groot kort daarna de fractievoorzitters en wethouders bij elkaar roept om het standpunt van de gemeente hierover te bepalen. Daarbij worden drie mogelijke reacties voorgelegd: positief, voorwaardelijk tegen of principieel tegen. Bij iedere reactie zet de burgemeester de voor- en nadelen op een rij. Probleem bij principieel verzet is onder meer dat "een houding die niet als coöperatief wordt bestempeld" kan leiden tot ongunstige gevolgen op andere gebieden.
Gesprek met de staatssecretaris
Welk scenario wordt gekozen is niet bekend en blijkt ook niet uit de stukken. Wel is duidelijk dat de burgemeester op 17 mei overlegt met staatssecretaris Van der Burg en een COA-directeur. "Daarbij werd aangegeven dat het in feite een soort kantoorfunctie wordt voor de groep die door een screeningsprocedure moet en daarna over het land wordt verspreid", staat in een volgend memo. Er wordt afgesproken dat Rijk en COA meer informatie zullen aanleveren.
Die komt op 30 mei als het ministerie een powerpoint-presentatie opstuurt. Daaruit blijkt dat het niet langer over een opvangplek maar over een aanmeldcentrum. Dat moet uitgroeien tot een Gemeenschappelijke Vreemdelingen Locatie (GVL), een plek waarbij het totale asiel- en eventuele vertrekproces door asielzoekers wordt doorlopen.
'Onaangenaam verrast'
Dat schiet de burgemeester in het verkeerde keelgat. Op 1 juni schrijft hij aan de staatssecretaris, de commissaris van de koning en het COA dat hij onaangenaam verrast is door de presentatie, "omdat de inhoud veel meer omvat dan tot nu toe in gesprekken is uitgewisseld". De burgemeester stelt 21 vragen, onder andere over de langetermijnplannen, welke ruimte de gemeente nog heeft en welke wettelijke grondslag er is voor een besluit.
Op 13 juni hebben college en fractievoorzitters nog steeds geen standpunt ingenomen. Een hoge ambtenaar adviseert haast te maken en het standpunt kenbaar te maken aan de staatssecretaris. Onduidelijk is opnieuw of dat ook gebeurt.
Risico van uitlekken
In een memo van 22 juni - vermoedelijk van dezelfde ambtenaar - wordt gemeld dat er een gesprek is geweest met bestuursvoorzitter Milo Schoenmaker van het COA. Die bevestigt dat het gaat om huisvesting voor 250 tot 300 asielzoekers "aan de voorkant van de procedure, die gescreend dienen te worden of ze het reguliere asieltraject ingaan. Daar is ongeveer tien dagen mee gemoeid". De ambtenaar wijst erop dat zo'n procedure in de praktijk 20 tot 25 dagen duurt. Hij dringt aan op een reactie van het gemeentebestuur en wijst erop dat "de kans bestaat dat de plannen uitlekken en de inwoners zich gaan laten gelden".
Op 6 juli ontvangt de gemeente het formele verzoek van het COA om een aanmeldcentrum te vestigen en stuurt Van der Burg zijn brief naar de Tweede Kamer. Burgemeester De Groot spreekt van "een onwenselijke ontwikkeling". Volgens een woordvoerder van de gemeente gebeurde dat pas zo laat omdat er voor die tijd "vooral vragen en antwoorden heen en weer werden gestuurd" tussen de betrokken partijen en het formele verzoek er nog niet was.
