Inwoners Kabul nog vol met vragen na dood al-Qaida-leider

• Devi Boerema

Hoe kon een al-Qaida-kopstuk in het centrum van Kabul verblijven? En wat voor gevolgen heeft zijn aanwezigheid voor de toekomst van Afghanistan? Vorige week zaterdag werd al-Qaida-leider Zawahiri door een Amerikaanse drone gedood op zijn balkon in de Afghaanse hoofdstad. Een week later hebben inwoners van de stad nog veel vragen.

Het is op de bewuste dag even na 06.00 uur als Ahmed in een buitenwijk van Kabul zijn huis uit stapt. Hij gaat met een groepje buren een stukje hardlopen. Als oud-luitenant-kolonel in het Afghaanse leger probeert hij zich zo veel mogelijk te onttrekken aan het oog van de Taliban, maar sporten is een belangrijke uitlaatklep. Dan klinkt er een ontploffing. "We hoorden een explosie en mijn vrienden dachten meteen aan een autobom. Maar het klonk mij anders in de oren", zegt Ahmed.

Ergens anders in de stad rijdt Javed die ochtend richting zijn kantoor. De vredesactivist, zoals hij zichzelf omschrijft, krijgt onderweg een WhatsApp-bericht van het beveiligingsteam van het gebouw. Er is een explosie geweest in de buurt van zijn werk, leest hij, maar op dat moment weet hij niet veel meer.

Veel onduidelijkheid

In de Afghaanse hoofdstad wordt op dat moment driftig gespeculeerd over de ontploffing. Was het zo'n geïmproviseerd explosief langs de kant van de weg, of misschien was het gewoon een gastank die in een huis explodeerde? Na decennia van oorlog zijn de Afghanen noodgedwongen experts geworden in het ontcijferen van het geluid van een explosie.

Op dinsdag brengt een toespraak van president Biden duidelijkheid. Bron van alle tumult was een Amerikaanse droneaanval. Dat is onverwacht: sinds het vertrek van de Amerikanen uit Afghanistan is dat niet meer zo normaal als voorheen.

En dan is het doelwit ook nog eens niet de minste: Ayman al-Zawahiri, de leider van al-Qaida, de man die als brein achter de aanslagen op 11 september 2001 de wereld uit het lood sloeg en een onuitwisbaar stempel drukte op Afghanistan.

Javed: "We dachten dat de buitenlandse troepen weg waren en luchtaanvallen niet meer zouden voorkomen. Maar dit laat zien dat de VS nog niet klaar is met Afghanistan."

Hoewel Ahmed en Javed allebei verrast zijn over de aanval van de VS, zijn ze niet verbaasd over de aanwezigheid van al-Qaida.

"Ik voel niks voor die man", zegt Ahmed. "Zawahiri heeft veel leed veroorzaakt in de wereld en zijn organisatie financiert de Taliban, die twintig jaar van hard werk aan ons land en ons leger verwoest hebben."

Beide mannen zeggen de aanval uitvoerig te bespreken met vrienden. Iedereen heeft het erover in Kabul, zeggen ze, maar naar buiten toe zijn ze voorzichtig. Ze delen hun mening anoniem en hebben contact met de NOS via de beveiligde berichtenapp Signal. Onder het huidige Taliban-regime is het niet veilig om openlijk over politiek te praten en te speculeren over de banden met al-Qaida.

'Kan niet zonder hulp'

De Taliban zeggen zelf dat ze niet wisten dat Zawahiri in Kabul zat, maar Javed is daar niet van overtuigd. Hij houdt het zelfs voor mogelijk dat een deel van het Taliban-regime de Amerikanen heeft geholpen om hem uit te schakelen. "Een gecompliceerde aanval als deze, hoe kan die uitgevoerd worden zonder hulp vanuit Afghanistan zelf?"

Volgens Javed betekent de liquidatie dan ook niet per se dat het zogenoemde Doha-akkoord de prullenbak in kan. In deze overeenkomst tussen de Amerikanen en de Taliban staat onder meer dat Afghanistan geen schuilplaats voor terroristische organisaties mag zijn.

Zorgen over sancties

De droneaanval laat volgens sommige Afghanen hoe dan ook zien dat er onenigheid is binnen de Taliban. En die zal alleen nog maar toenemen, omdat de groep intern allerlei verschillende belangen heeft. Daarbij doet de actie afbreuk aan de claim van de Taliban dat Amerika verslagen is. "Mensen zeggen dat de Amerikanen gewoon kunnen terugkomen om iedereen aan te vallen die ze willen, wanneer ze dat willen", zegt Javed.

Maar onder de bevolking zijn er vooral zorgen over meer sancties van de VN tegen hun land. Mensen houden zich minder bezig met de dreiging van terrorisme, maar maken zich zorgen of ze hun gezin wel te eten kunnen geven. "Uiteindelijk ben ik bang dat de lokale bevolking hieronder zal lijden", zegt Ahmed.