Hongaarse premier Orbán vreest dichtdraaien EU-geldkraan, slaat wild om zich heen
In het buitenland deed de racistische toespraak die de Hongaarse premier Viktor Orbán in Roemenië hield veel stof opwaaien, in Hongarije zelf klonk slechts een zwak protest. Orbán sprak zich vorig weekend scherp uit tegen vermenging van Europese en niet-Europese 'rassen'.
Gisteren werd de premier uitgefloten tijdens een officieel bezoek aan Wenen. Eerder deze week stapte een naaste adviseur van de premier op uit weerzin tegen zijn "nazitoespraak".
Dit alles leidt niet tot grote ophef in het binnenland. "Daar is niet veel van te merken," zegt correspondent David Jan Godfroid. "De Hongaren zullen wel de berichtgeving hebben gezien over kritiek op Orbán in het buitenland. De Joodse gemeenschap heeft gereageerd, de oppositie ook. Maar de oppositie is zwak na de grote overwinning van de regerende Fidesz-partij bij de laatste verkiezingen, dus de gevolgen voor hem komen alleen op lange termijn."
Uitspraken 'extreem'
Ook gewone burgers zullen de premier zijn speech niet zwaar aanrekenen, verwacht Godfroid. "De opmerkingen over rassenvermenging waren extreem, ook voor zijn doen," zegt hij. "Maar ze liggen wel in lijn met het beleid van zijn regering. De strenge beperking op asielzoekers, het enorme hek dat is gebouwd aan de grens, dat alles weerhield de bevolking er niet van om hem opnieuw te kiezen. Orbán houdt de bevolking tevreden met subsidies, bijvoorbeeld voor grote gezinnen. Pas als burgers iets in de portemonnee gaan merken, zullen ze misschien tegen Orbán gaan protesteren."
De Europese Commissie reageert officieel niet op individuele uitspraken van politici in de EU, ook niet op de racistische denkbeelden van Orbán. Maar op Twitter plaatste Eurocommissaris Timmermans een niet mis te verstane verwijzing naar Orbáns toespraak zonder diens naam te noemen:
Diezelfde Europese Commissie wordt steeds vaker door Orbán als zondebok aangewezen. Volgens critici omdat hij er niet meer in slaagt om automatisch te profiteren van geldstromen uit Brussel, zoals dat eerder wel gebeurde. Hongarije krijgt geen toegang tot de miljarden uit het coronaherstelfonds, want het land voldoet niet aan de voorwaarden. Dat heeft volgens Oost-Europacorrespondent Tijn Sadée alles te maken met corruptie in de kring rond de premier.
"EU-subsidies worden gelinkt aan de rechtstaat. Dat het geld uit Brussel niet zomaar blijft stromen, dat is nieuw voor Orbán", zegt Sadée. "De kliek rond de premier leeft op EU-geld. Alle grote projecten in dat land waar Europees geld voor beschikbaar is, deelt hij uit aan zijn kliek. Dat geld droogt op. Daarmee komt hij zwaar in de penarie."
Druk nijpend
Een van de redenen dat de Europese Commissie zwijgt over de gewraakte toespraak van Orbán is dat er geen verband mag worden gelegd tussen het inhouden van EU-subsidies en individuele uitlatingen van een premier. Regeringsleiders kunnen zo niet gestraft worden voor hun meningen. EU-subsidies worden bepaald door formele instrumenten zoals het rechtstaatmechanisme. En Hongarije loopt geld van het coronaherstelfonds mis omdat het niet kan garanderen dat het belastinggeld van EU-burgers op de juiste plek terechtkomt.
Als het politieke reces in Brussel voorbij is, eind augustus, verwacht Sadée dat er ook zal worden gesproken over het ingrijpen in de reguliere geldstroom van de EU naar Hongarije. Met andere woorden: over het ingrijpen in de subsidies die alle EU-landen normaal gesproken krijgen. Dat zou betekenen dat Boedapest nog minder geld krijgt uit Brussel. Dan wordt de situatie nijpend voor Orbán.
"Hij had vroeger vrienden in de EU, maar raakt steeds verder geïsoleerd," zegt Sadée. "Voorlopig hoeft hij niet te vrezen voor massaprotesten. Daarom tettert hij zo vaak tegen Brussel. Hij kweekt een Robin Hoodimago, terwijl hij in feite EU-subsidies steelt."