Brussel kan de borst natmaken: 'Orbáns overwinningsspeech opvallend hatelijk'

In Brussel is nog niet gereageerd op de overwinning van Viktor Orbán bij parlementsverkiezingen gisteren, maar de Hongaarse premier zelf richtte zich al wel nadrukkelijk tot de Europese hoofdstad. Bij het opeisen van de winst noemde Orbán zijn meerderheid van 53 procent van de stemmen een duidelijke boodschap van de Hongaarse kiezer.

"Onze overwinning is zo groot dat je die vanaf de maan kunt zien. En vanuit Brussel al helemaal", zei hij tegen een menigte juichende aanhangers. "Hongarije eerst. Leve Hongarije, leve de Hongaren."

"Dat Orbán in zijn eerste speech meteen over Europa begon, is veelzeggend. Brussel kan de borst natmaken", zegt EU-correspondent Kysia Hekster vanuit Boedapest.

"In Brussel had men gehoopt op een andere uitslag. De meeste peilingen lieten een nek-aan-nekrace zien, maar het is totaal niet spannend geworden: het oppositieblok verloor flink en Orbán krijgt een nog grotere meerderheid in het parlement." Oppositieleider Márki-Zay erkent de verkiezingsnederlaag, maar zegt ook dat er door Orbáns "propagandamachine" een "oneerlijk speelveld" was.

In zijn overwinningsspeech zei Orbán dat overweldigende krachten zich tegen hem verenigd hadden:

Hongarijecorrespondent Tijn Sadée noemt het een opvallend hatelijke overwinningsspeech, waarin Orbán zijn politieke vijanden opsomde: de verenigde linkse partijen thuis, Brusselse democraten, miljardair George Soros, internationale media en opvallend genoeg ook president Zelensky van buurland Oekraïne.

Die laatste had Orbán eind vorige maand publiekelijk de les gelezen tijdens een EU-top, vanwege Hongarije's terughoudendheid over Russische sancties en militaire steun voor Oekraïne. "Luister Victor, weet je wel wat er gaande is in Marioepol?", had Zelensky gevraagd. "Het is tijd om voor eens en voor altijd te bepalen aan welke kant je staat."

Sadée: "Zelensky had Orbán dus een uitbrander gegeven en opgeroepen te kiezen voor Oekraïne en tegen Poetin, waarmee Orbán al jaren warme relaties onderhoudt. Toch was het voor veel waarnemers pijnlijk dat Orbán juist Zelensky noemde in het rijtje van verslagen vijanden, uitgerekend nu er gruwelijke beelden uit Oekraïne komen."

Balanceeract

De oorlog in Oekraïne had Orbán in een moeilijk parket gebracht. Hij moest laveren tussen zijn goede vriend Poetin en de woede bij zijn EU- en NAVO-partners over de inval. Dat deed hij door sancties tegen Rusland te steunen, maar wapenleveringen via of van Hongarije te verbieden.

Zo zou hij voorkomen dat zijn land een doelwit werd, hield hij kiezers voor. "Dit is niet onze oorlog, we moeten erbuiten blijven", zei hij vrijdag nog op zijn laatste campagnebijeenkomst.

"Hij heeft zich geprofileerd als een vredespremier", zegt Sadée, "Dat was ook een duidelijk signaal aan Poetin dat zijn steun aan Oekraïne slechts zeer beperkt is. Hongaarse kiezers hebben die balanceeract blijkbaar kunnen waarderen."

Nieuwe sancties eerste test

Hekster verwacht dan ook dat het eerste hete hangijzer met Brussel een uitbreiding van het sanctiepakket zal zijn. Door de beelden van de slachtingen in Boetsja groeit de roep om maatregelen die bijvoorbeeld de Russische energiesector treffen. Voor Orbán is dat onbespreekbaar; hij vreest dat zoiets de Hongaarse economie te veel zal schaden.

"Het is de grote vraag of Orbán weer schoorvoetend zal meewerken of juist de hakken in het zand zet. Zijn toespraak vannacht is een eerste teken dat hij het nu wel genoeg vindt met sancties."

In Brussel zelf zal men ondertussen ook een afweging moeten maken. Men is daar al jaren getergd door de ontmanteling van de Hongaarse rechtsstaat en verhalen over Orbáns vriendjespolitiek en corruptie, stelt Hekster. In aanloop naar de verkiezingen wilde de EU niet te veel deining veroorzaken, maar nu Orbán is herkozen kan men volgens haar proberen hem in het gareel te houden door subsidies in te trekken.

Hekster: "Er zijn verhalen dat men morgen al wil gaan kijken of er geen subsidies kunnen worden gekort omdat Hongarije zich niet aan de rechtsstaat houdt. Dat kan Brussel gebruiken als drukmiddel. 'Hou je je niet aan onze waarden, dan krijg je geen geld meer'."

Sadée denkt dat het een effectief middel kan zijn. "Orbáns aanhang vindt het prachtig dat hij de plaaggeest is van Brussel, maar Hongarije profiteert ook enorm van alle subsidiemiljarden. Thuis doet hij alsof hij Brussel tergt, maar als het eropaan komt, loopt hij in de pas, want de subsidiestroom mag niet opdrogen."