Politiechef: 'Arrestaties van boeren verwacht, wanneer onduidelijk'

De politie is druk bezig verdachten te identificeren van boerenacties waarbij brandstichtingen en troepdumpingen op snelwegen plaatsvonden, zegt politiechef Willem Woelders tegen de NOS: "Ik verwacht dat we arrestaties zullen verrichten, maar de termijn waarop dat zal gebeuren kan ik niet zeggen."

Volgens Woelders zit de moeilijkheid vooral in de manier waarop de daders te werk gaan: "Er zijn 's nachts spullen gedumpt in onvoorspelbare acties. Het is snel dumpen en wegwezen. Het probleem is dat we aan de voorkant niet weten wie het doen. We moeten dus achteraf bewijzen wie er bij betrokken zijn."

De politie probeert wel mee te lezen in communicatiekanalen van boeren, maar sommige communicatie gebeurt in besloten kanalen, of de acties vinden zo snel plaats dat de politie niet op tijd ter plaatse kan zijn, zegt Woelders.

Op de A35 blokkeren momenteel boeren met tientallen tractoren de weg in beide richtingen tussen de knooppunten Azelo en Buren. De boeren hebben hun tractoren midden op de snelweg geparkeerd en staan daar te barbecueën:

Ook de hoogste baas van het Openbaar Ministerie zegt dat er druk onderzoek gedaan wordt naar de daders: "Deze strafbare gedragingen zijn ernstig en ondermijnend. Het gaat om ernstige misdrijven zoals bijvoorbeeld brandstichting, waar forse gevangenisstraffen op staan. [...] Daders worden vervolgd en bestraft. Het OM handhaaft de wet."

Gisteren kreeg de politie kritiek op de uitspraak dat het maar de vraag was of de daders achterhaald kunnen worden. Daarbij wordt onder meer gewezen op de grootschalige aanwezigheid van camera's op Nederlandse snelwegen. Woelders: "Die hangen inderdaad vol, maar de camera's zijn met name van Rijkswaterstaat. Die beelden zijn bedoeld om de verkeersveiligheid in de gaten te houden en worden niet opgenomen."

Burgers kunnen bijdragen aan de opsporing, zegt Woelders: "Deel informatie of beelden met ons." Hij erkent dat bedreigingen mensen ervan kunnen weerhouden de politie op te zoeken. Veel opruimers van boerenrommel op snelwegen kregen met bedreigingen te maken. "Het is buitengewoon triest dat er bedreigd wordt, maar daar moeten we met elkaar een statement in maken. Als we ons op die manier laten regeren, hebben we echt een probleem."

Velen vragen zich ook af waarom de politie regelmatig niet ingrijpt bij boerenblokkades en gisteren en vandaag amper een rol leek te spelen rondom de dumpingen van troep op snelwegen: "We zijn niet onzichtbaar, maar ik herken wel dat mensen ons niet zien."

Ook burgemeester Bruls van Nijmegen, voorzitter van het Veiligheidsberaad, vindt dat er harder moet worden opgetreden tegen de daders: "Deze mensen beschouw ik niet als actievoerders, maar als extremisten." De acties komen volgens hem neer op "moedwillige intimidatie, geweldpleging en vernieling".

'Regering de baas'

Volgens Woelders zijn de daders van de dumpingen al weg voordat de politie op kan treden, en is het opruimen geen politietaak maar van Rijkswaterstaat. "Daarnaast zijn er vannacht meerdere eenheden bezig geweest om te voorkomen dat trekkers de snelweg op gingen."

Al met al is het volgens Woelders niet zo dat radicale boeren wegkomen met strafbare feiten en overtredingen: "Uiteindelijk is de regering de baas, gecontroleerd door het parlement."

Het publiek reageert wisselend op de acties van de boeren:

In Trouw wijst hoogleraar sociale psychologie en radicaliseringsexpert Kees van den Bos erop dat soft ingrijpen juist leidt tot radicalisering. Volgens Van den Bos konden boeren te lang met verboden gedrag wegkomen: "Deels uit sympathie en deels omdat tractoren moeilijk te handhaven zijn. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de klimaatdemonstranten van Extinction Rebellion, wier blokkades vaak snel worden opgebroken."

Door niet op tijd in te grijpen bij negatief gedrag, krijgen overtreders het gevoel dat ze beloond worden: "En dat werkt radicalisering in de hand. Niet bij de meerderheid van de boeren, maar wel bij een kleine harde kern."

Toch is er ook begrip voor de terughoudende houding, zegt hoogleraar Besturen en Veiligheid Ira Helsloot (Radboud Universiteit). De politie moet volgens hem helemaal niet hard optreden. "Ik denk dat de politie terecht terughoudend is. Dit past in een langjarige traditie van het Nederlandse politieoptreden dat in wetenschappelijke publicaties als effectief beoordeeld is om verdere radicalisering te voorkomen."

Volgens Helsloot moeten we deze situatie als samenleving niet met politieoptreden maar politiek oplossen. "Wat de boeren doen is buitenwettelijk, dat is duidelijk. Maar de hoofdvraag is: is meer politie hier een oplossing? Het antwoord is nee. De oplossing is veel ingewikkelder. Je moet namelijk een wezenlijke dialoog aangaan, waarin je ook de rechten van de minderheid accepteert. We noemden dat altijd het polderen waar we trots op waren."