Ver van kapotgeschoten trainingscomplex werkt Sjachtar toe naar nieuw seizoen

• Bas de Wit

Russisch geschut daalde in de nacht van 3 op 4 april neer op de velden, kleedkamers en vergaderruimtes van Sjachtar Donetsk. Voetballers zijn daar sindsdien niet meer te vinden: op de zwerfkatten na komt er niemand meer.

Van dat terrein dicht bij de hoofdstad Kiev is niet veel meer over. En toch moet Sjachtar eind augustus gewoon weer aan de bak in de Oekraïense competitie. En een paar weken later zelfs in de groepsfase van de Champions League.

Ver weg van dat kapotgeschoten complex werkt Sjachtar toe naar de start van een volwaardig voetbalseizoen. De club is daarvoor neergestreken in Vlaardingen, op het complex van amateurclub CWO.

Vanavond speelt de ploeg tegen Ajax in de Johan Cruijff Arena een wedstrijd in de zogenaamde Peace Tour, die Oekraïense clubs door heel Europa brengt. De opbrengst van de kaartverkoop gaat naar slachtoffers van de oorlog.

Braziliaanse exodus

Vorige week kwam naar buiten dat Sjachtar een bonnetje van 50 miljoen euro heeft opgestuurd naar de FIFA. De club is niet blij met de soepele vertrekregeling voor buitenlandse spelers bij Oekraïense clubs, die de wereldvoetbalbond na het uitbreken van de oorlog in heeft gesteld. Zij kunnen sindsdien namelijk (tijdelijk) gratis weg, ongeacht de lengte van hun contract.

En Sjachtar staat nou juist bekend om zijn vele buitenlandse sterren. Er spelen er veel meer dan bij de grote rivaal Dynamo Kiev. Al jaren is de club uit Donetsk een van de populairste bestemmingen voor talentvolle Braziliaanse spelers.

Met een mix van Oekraïners en Brazilianen boekte Sjachtar grote successen. De ploeg reeg sinds de komst van al die Brazilianen de landstitels aan elkaar en won in 2009 de Europa League.

Voor het seizoen 2021/2022 maakten maar liefst dertien spelers uit Brazilië onderdeel uit van de selectie van de 'mijnwerkers'. Die zijn bijna allemaal weg. Eén voor één vertrokken ze de laatste maanden, van aanvaller David Neres (Benfica) tot rechtsback Dodo (Fiorentina).

Te weinig respect

In totaal leverde dat Sjachtar een kleine dertig miljoen euro op. Veel minder dan zonder die regeling van de FIFA, zei een ontstemde directeur Sergej Palkin bij de BBC. "De FIFA heeft te weinig respect getoond tegenover de Oekraïense clubs. Ze hebben die niet beschermd en ons niet gevraagd om samen naar een oplossing te zoeken."

Yevgeni Levtsjenko, oud-international van Oekraïne en tegenwoordig voorzitter van de Nederlandse spelersvakbond, mist wat nuance in dat statement van Palkin. "Ik heb begrip voor hun woede, maar het is wel zo dat zónder die regeling spelers hun contract op basis van 'overmacht' helemáál hadden kunnen verscheuren. Dan waren ze allemaal gratis weggelopen."

"Bovendien is het natuurlijk het allerbelangrijkste dat spelers veilig zijn: je kunt mensen niet dwingen te werken in oorlogsgebied. De oplossing ligt deels ook bij de kopende clubs: die moeten de Oekraïense competitie niet zo goedkoop mogelijk proberen leeg te roven, maar tot gentlemen agreements zien te komen."

Opnieuw uitvinden

Of Sjachtar die 50 miljoen nou wel of niet krijgt: de club moet door. De ploeg weet hoe te overleven in bittere omstandigheden, nadat de eigen Donbas-regio al in 2014 verlaten moest worden door het plaatselijke conflict met pro-Russische separatisten.

In de jaren na 2014 bleef het beleid van Sjachtar nog redelijk ongewijzigd, maar nu zal het zich toch echt opnieuw moeten uitvinden. De nieuwe selectie bestaat grotendeels uit jonge Oekraïense spelers uit de eigen opleiding.

Er is nog een aantal buitenlandse spelers, maar de kans dat die (langere) tijd blijven, is niet groot. Een van hen is oud-Ajacied Lassina Traoré, die net hersteld is van een slepende kruisbandblessure.

Ergens biedt de nieuwe situatie ook kansen. Sjachtar investeerde al na de schermutselingen in de Donbas in 2014 in de eigen jeugdopleiding. Een Nederlands team onder leiding van Henk van Stee bracht lijn aan in de academie en dat wierp zijn vruchten af.

Op karakter

"Na 2014 zag je in Oekraïne al meer jeugdspelers doorbreken", vertelt Levtsjenko. "Denk aan Oleksandr Zinsjenko, Roeslan Malynovksi en Mykola Matvienko. Er was vroeger een groot gebrek aan structuur in het nationale jeugdvoetbal, maar dat is nu wel verbeterd."

Opvallend was ook een update op de website van Sjachtar van vorige week. De club kondigde aan dat het de Kroatische voetballer Neven Djurasek had vastgelegd. De 23-jarige middenvelder stond onder contract bij Dinamo Zagreb, maar kiest er bewust voor om in de Oekraïense Premjer Liga te gaan spelen. De club prijst hem om zijn moed.

Het zou ook zomaar kunnen dat Traoré komend seizoen gewoon nog bij Sjachtar speelt. Levtsjenko denkt dat het aanblijven van zulke spelers cruciaal is. "Dat is heel belangrijk voor de uitstraling van het Oekraïense voetbal. Zij geven de competitie internationale allure."

En dat heeft Sjachtar ook wel nodig. De club gaat zijn thuiswedstrijden in de Champions League afwerken in de Poolse hoofdstad Warschau, in het stadion van Legia.

"Sjachtar heeft een paar echte talenten, maar is er nu natuurlijk ook gewoon drastisch op achteruit gegaan. Op karakter kunnen ze in de Champions League vast meekomen, maar het gaat wel erg moeilijk worden."

Teken van leven

Ondanks alle kopzorgen rond de club wordt er op de velden van het Vlaardingse CWO gewoon gevoetbald door de jonge spelers van Sjachtar. Sommigen van hen stonden een paar maanden geleden nog tussen het puin, waar ze vrijwilligerswerk verrichtten.

En nu wacht dus Ajax, nadat de ploeg eerder al oefende tegen Fortuna Sittard. Levtsjenko gaat vanavond samen met een groep van driehonderd Oekraïense vluchtelingen naar de wedstrijd.

"De Peace Tour is heel belangrijk en het affiche tegen Ajax is geweldig", zegt hij. "Zo kunnen we laten zien dat het Oekraïense voetbal nog leeft."