Slecht jaar voor Alpengletsjers: 'Door de hitte smelten ze nu ook 's nachts'

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

"Een dag eerder, en ook ik had gevaar gelopen." Christian Ferrari stond zaterdag 2 juli vlak bij de Marmolada-gletsjer. Een dag later brak er een stuk af. Elf mensen kwamen om.

Ferrari is hoofd van het gletsjer-comité van de alpinistenvereniging in het Noord-Italiaanse Trento. De club vrijwilligers monitort samen met lokale autoriteiten de gletsjers in de regio en staat in voor de veiligheid van de wandelpaden.

Veel warmer dan gebruikelijk

Over de oorzaak van de afgebroken ijsmassa op de Marmolada werden experts het snel eens. Al weken was het in de Alpen veel warmer dan gebruikelijk, waardoor de rots onder de gletsjer opwarmde en binnenin de gletsjer een stroom smeltwater ontstond. "Er ontstaat dan thermische spanning, die kan leiden tot instorting", legt Ferrari uit.

De ongebruikelijke warmte is geen toeval. De gemiddelde temperatuur in de Alpen is als gevolg van klimaatverandering in de loop van de vorige eeuw met 2 graden gestegen. Een relatief sterke stijging in vergelijking met andere regio's.

Maar of de gletsjerramp van vorige week rechtstreeks aan klimaatverandering te wijten is, kan Ferrari onmogelijk zeggen. "Dat is als zeggen dat de mens schuldig is aan de instorting van de Marmolada. Gletsjers en bergen zijn zoals ze zijn, omdat ze voortdurend instorten. De rotsen die je nu onderaan een berg ziet, zaten ooit bovenop. Dat gaat altijd zo."

Alle gletsjers smelten

Niet alleen voor de Marmolada, ook voor andere gletsjers in de Alpen is het een slecht jaar. Op zo'n 2500 meter hoogte bedraagt de temperatuur nu 16 graden. Ook 's nachts vriest het al weken niet meer.

Correspondent Heleen D'Haens bezocht met Christian Ferrari de Presanella-gletsjer in Noord-Italië. In de video toont hij de gevolgen van klimaatverandering op de gletsjer:

Mirco Dezulian, uitbater van een berghut vlakbij de Presanella-gletsjer, ziet het met lede ogen aan. "Vroeger hadden we elke maand wel een flinke sneeuwstorm, ook in de zomer. Maar sinds een jaar of acht sneeuwt het niet meer. De gletsjer is grijs, hij mist de frisheid van de sneeuw."

Naast berghut-uitbater is Deluzian ook een ervaren alpinist. De vraag of de toegenomen temperaturen het bergbeklimmen gevaarlijker maken, ontwijkt hij. "Het is niet omdat er op de Marmolada een catastrofe is gebeurd, dat dat overal in de Alpen gaat gebeuren. Hier kan je nog prima klimmen."

Wat belangrijk is, zegt hij, is goed de temperatuur in de gaten houden. "Die heeft de belangrijkste rol bij expedities, in verband met aardverschuivingen en vallende stenen." Sowieso raadt hij klanten altijd aan zo vroeg mogelijk weg te gaan. "Zodra de zon opkomt, lopen de temperaturen op, begint alles te smelten en verandert de situatie. Maar dat is niets nieuws: het was altijd al de gewoonte van alpinisten om vroeg weg te gaan."

Was de ramp op de Marmolada te voorkomen? Waren er tekenen aan de wand, en hadden op basis daarvan maatregelen genomen moeten worden? Het Italiaanse OM begon afgelopen week met een onderzoek daarnaar. "Maar zelfs als de ramp te voorkomen was geweest, is het niet zeker dat er sprake is geweest van nalatigheid", zei de procureur tegen lokale media. Hij wil families van slachtoffers niet de illusie voorhouden dat er een schuldige kan worden gevonden.

Een schuldige is er zeker niet, benadrukt Christian Ferrari. Volgens hem getuigt die veronderstelling van weinig kennis van gletsjers. "Denken dat je elke spleet van een gletsjer kan controleren, is zoals denken dat je elke bocht van een autoweg kan controleren. Het kan. Maar je hebt een agent nodig voor elke bocht. Dat is niet te doen."